Page 81 - STAV broj 316

Bosne i Hercegovine prekratila je i te na-
rodne običaje.
Aleksandr Gilferding smatra da ovo
mjesto ima 300 kuća, dok 1872. godine
Miloš S. Milojević smatra da u ovom na-
selju ima 600 kuća i, mada je bila još sla-
ba trgovina, varoš se prema njemu ipak
počela podizati. Vjekoslav Klajić 1878.
godine procjenjuje da u ovom mjestu
ima 350 kuća.
PAZARSKA MITROVICA POSTAJE
KRAJEM 19. STOLJEĆA KOSOVSKA
MITROVUCA
Sve do 2. februara 1877. godine Mi- Muzej u Kosovskoj Mitrovici, nekadašnja osmanska vojna zgrada
trovica se tretira kao kasaba koja pripa-
da Bosanskom vilajetu i Novopazarskom selu Krveš (u Kosanici u Srbiji), odakle živjeli muslimani, pravoslavci i Romi.
sandžaku, a od pomenutog datuma do je najviše muhadžira iz te mahale došlo. Kuće u tim mahalama bile su prizemne,
1890. godine dio je Kosovskog vilajeta i Ali najveći dio bošnjačkih muhadžira sagrađene od ćerpiča ili pletera, pokrivene
Novopazarskog sandžaka. naselio se na praznom prostoru u podnožju slamom, a kućna dvorišta ograđena plo-
Gdje se nalazila stara mitrovačka čar- Zvečana. Dok su u Krveš mahali bošnjač- tovima ili ogradama od ćerpiča.
šija? Ona je zauzimala središnji prostor ki muhadžiri bili pomiješani s muhadži- Prije ovog događaja tržišna vrijednost
sadašnjeg grada između Ibra i brda Ba- rima iz Srbije i sa svojih pedesetak kuća Mitrovice se nije širila prema Kosovu i
ira. Pružala se upravo od mosta na Ibru bili u manjini, dotle je ova nova mahala Drenici jer na desetak kilometara jugoi-
do iza mosta na Ljušti u Čaršiji, odnosno s druge strane Ibra bila čisto bošnjačka, stočno od nje je bio grad Vučitrn, koji je
do nekadašnjeg muslimanskog mezarja pa su je zbog toga nazvali Bošnjačka ma- stoljećima bio važniji privredni i admini-
ispod sadašnje gimnazije. U tom najsta- hala ili Saraj mahala po Sarajevu, odakle strativni centar od Mitrovice. Tako je Vuči-
rijem dijelu grada nalaze se i najstarije su velikim dijelom bili njeni stanovnici. trn sa svojom blizinom ometao razvijanje
mitrovačke džamije. U staru Mitrovicu Krajem 19. stoljeća u njoj je već bilo 130 i napredovanje Mitrovice i širenje njenog
spada i središnji dio sadašnje Ciganske kuća, a pred Balkanske ratove, s dola- privrednog utjecaja prema Kosovu. Šire-
mahale. S dolaskom muhadžira nastaju skom novih grupa muhadžira iz Bosne, nju njenog privrednog utjecaja u pravcu
nove mahale. bilo ih je 150 kuća. Bošnjačka mahala se Novog Pazara ometala je varošica Banjska,
Mitrovica se nalazila na stavama Ibra također proširila i prema sjeveru i prema koja je do kraja 17. stoljeća bila približno
i Sitnice, a u kotlinici između ogranaka zapadu. Nažalost, u periodu nakon Bal- iste veličine kao i Mitrovica i bliža Novom
Čičavice, Rogozne i Kopaonika. Varoš kanskih ratova i docnije odvija se konti- Pazaru. Također je ometala u tom pogledu
je bila najvećim dijelom u ravnici u me- nuirano iseljavanje u Tursku bošnjačkog i blizina bazara i rudnika Trepče.
đurječju Ibra i Sitnice, s obje strane Ibro- mitrovačkog življa. Ali s izgradnjom pruge sve se naglo
ve pritočice Ljušte. Stara Mitrovica bila Prije izgradnje pruge Pazarska Mi- promijenilo. Mitrovica kao završna stanica
je manje-više zaokrugljeno naselje na ra- trovica je bila mala i neznatna palanka ove važne željezničke saobraćajnice preko
skrsnici puteva oko donjeg toka Ljušte. orijentalno-istočnjačkog tipa. Bila je ne- noći postaje mnogo važnije mjesto od su-
Poslije izgradnje pruge varoš se razvijala znatno naselje i više je ličila na selo nego sjednog Vučitrna, dok se Banjska svela na
brzo. Bošnjačka mahala se s lijeve strane na varošicu. neznatno naselje, kao i susjedna Trepča.
Ibra razvila pokraj puta za Banjsku i Novi Za budućnost Pazarske Mitrovice od Samo u periodu od 1873. godine do
Pazar, a Muhadžirska (Krveš) mahala duž presudnog značaja je izgradnja vardar- okupacije BiH 1878. godine mitrovačka
Vučitrnskog puta. sko-kosovske željezničke pruge 1873. go- čaršija je narasla na 50-60 trgovačkih, za-
Muhadžiri iz Srbije i jedan dio mu- dine. Na taj način je ovo mjesto povezano natskih i ugostiteljskih radnji.
hadžira iz Bosne naseljavaju se na dotle sa Skopljem i Solunom. Karakter varoši- Teritorijalno proširenje Srbije i Crne
praznom prostoru između Baira i rječi- ce joj je davalo samo nekoliko dućana u Gore u ratu 1877/1878. godine, kao i au-
ce Ljušte, pa je mahala po njima dobila sredini današnje čaršije, s tri-četiri male strougarska okupacija BiH 1878. godine
naziv Muhadžirska ili Krveš mahala, po mahale oko nje, u kojima su odvojeno učinili su da Mitrovica napreduje mnogo
Tvrđava Zvečan brže nego što bi u normalnim uvjetima
napredovala. Rijeka muhadžira iz oku-
U tradiciji Mitrovčana još uvijek postoji očuvano sjećanje da pirane Bosne i Hercegovine i s teritorija
je mesdžid Hoškadem babe ili vojvode podignut u periodu koje su pripale Srbiji i Crnoj Gori stiže
do Mitrovice i tu se naseljava. Pošto su
osmanskih vojnih operacija u cilju osvajanja Bosanskog to bili većinom ljudi koji su i dotle živje-
kraljevstva. Sve nam ovo daje jasnu predstavu o tome zašto li u gradskim naseljima, njihov dolazak
mnogo je doprinio privrednom razvitku
se već u drugoj polovini 15. stoljeća u Mitrovici naglo širi Mitrovice. Mitrovica se privredno odvaja
islam i prisustvo muslimana. Na osnovu rečenog možemo od Sarajeva i Skadra i privredno upućuje
na Skoplje i Solun. Čak i cijeli Novopa-
slobodno reći da je osnivač gradskog naselja Mitrovice Isa-beg zarski sandžak svoju izvozno-uvoznu tr-
Ishaković, čime se proširuje spisak gradskih naselja koje je govinu usmjerava prema Mitrovici, Sko-
plju i Solunu i u privrednom pogledu se
osnovao ovaj veliki osmanski graditelj, državnik i vojskovođa. otcjepljuje od Sarajeva.

STAV 26/3/2021 81