Page 77 - STAV broj 316

Najbolja fotografija stare Kosovske Mitrovice

Kosovska Mirovica 1909. godine Most na Ibru u vrijeme austrijske okupacije u Prvom svjetskom ratu

na tom mjestu ostaje samo godinu dana, imao preko 30.000 stanovnika. Kako se, FORMIRANJE I RAZVOJ
nakon čega ga na istoj funkciji nasljeđuje zahvaljujući, prije svega, značajnim pu- NOVOPAZARSKOG SANDŽAKA
Isa-beg Ishaković. tevima, trgovini i zanatstvu, vrlo brzo Krajem 18. stoljeća Porta odlučuje
Ranije osnovani vilajeti na teritoriji razvijao, Novi Pazar je postao najveći da iz političkih, strateških i ekonomskih
Novopazarske oblasti izdvojeni su iz Skop- grad u Bosanskom sandžaku. Prema razloga izvrši novu administrativno-te-
skog krajišta i pretvoreni su u istoimene podacima deftera iz 1528. godine, ovaj ritorijalnu podjelu. Osniva se nova ad-
nahije i, kao sastavni dio proširenog vi- je grad imao 221 kuću, a u isto vrijeme ministrativno-teritorijalna jedinica pod
lajeta Jeleč, došli su u sastav Bosanskog Sarajevo ih je imalo 119. Poslije tog se imenom Novopazarski sandžak, koji i
sandžaka. Prošireni vilajet Jeleč prvi se situacija mijenja u korist Sarajeva, ali ne dalje ostaje u sastavu Bosanskog pašalu-
put pominje 1469. godine, ali je svakako i drugih bosanskih gradova. ka. Ovo se dogodilo po mišljenju Hazima
osnovan još 1463. godine. Središte vilajeta Bosanski sandžak dijelio se na vilajete, Šabanovića 1790. godine. Novopazarski
bio je grad-utvrđenje Jeleč, koji je pred- a jedan od njih bio je Novopazaraski vila- sandžak tada je obuhvatao sljedeće nahi-
stavljao najznačajniju tvrđavu u čitavoj jet, kome je od početka pridavan poseban je: Novi Pazar, Stari Vlah sa Sjenicom,
oblasti. Jeleč je postao i centar istoime- značaj u odnosu na sve ostale vilajete Bo- Mitrovicu i Trgovište.
nog kadiluka, dok su kadiluci u Gluhavi- sanskog sandžaka. Neposredna politička Prema novoj administrativno-terito-
ci, Trgovištu i Zvečanu pretvoreni u niže uprava nad ovim vilajetom povjeravana rijalnoj podjeli izvršenoj 1850/52. godine,
sudske instance zvane nijabeti. je posebnim organima koji su imali dosta umjesto pašaluka, uvedeni su vilajeti, a
Sjedište vilajeta i kadiluka Jeleč ka- široka ovlaštenja. U početku su svu vlast umjesto sandžaka kajmakamluci. Bosanski
snije će biti preneseno u Novi Pazar, koji vršile vojvode Novopazarskog vilajeta, a vilajet podijeljen je na šest kajmakamluka
ubrzano prerasta u ekonomski i kultur- kasnije muselimi. koji su dobijali imena starih istoimenih
no-administrativni centar cijele oblasti. Poslije 1470. godine u pogledu admi- sandžaka. Jedan od njih bio je Novopa-
Novi Pazar prvi se put kao kasaba Jeni nistrativne podjele ovog vilajeta desile su zarski kajmakamluk, čije je sjedište bilo u
Bazar pominje u dubrovačkim izvori- se sljedeće promjene: pored starih nahi- Sjenici, iako je Novi Pazar po svemu bio
ma 10. septembra 1461. godine, a već ja, kadiluka i vilajeta Jeleča (Zvečan, Je- glavno mjesto ove oblasti. Novopazarski
1468/69. godine dobija status šehera i leč, Ras, Sjenica, Moravica, Barče, Vrače kajmakamluk dijelio se na sljedeće mu-
vrši ulogu sjedišta nahije, da bi od po- i Nikšić), sada su se u vilajetu i kadiluku dirluke ili nahije: Novi Pazar (s Mitrovi-
četka osme decenije 15. stoljeća postao Novom Pazaru javile nove nahije koje com i Banjskom), Višegrad, Sjenica, Ako-
sjedište Novopazarskog vilajeta umjesto su nastale izdvajanjem iz ranijih nahi- vo (Bijelo Polje s Bihorom), Trgovište (s
Jeleča. Od 1485. godine Novi Pazar po- ja (Ržane, Dimitrovica i Novi Pazar) ili Rožajem) i Nova Varoš.
staje i središte Novopazarskog kadiluka, organiziranjem novih nahija (Radohna, Ranija administrativno-teritorijalna
koji je sačinjavalo više nahija. U prvoj Ostatije i Bobalj). podjela trajala je do jula 1865. godine,
deceniji svog postojanja Novi Pazar je Pošto je 1580. godine osnovan Bosan- kada su na osnovu dekreta (Ustavnog za-
imao 1.390 stanovnika, a u 16. stoljeću ski ejalet, Novopazarski vilajet postat će kona) ukinuti pašaluci (ejaleti) i, umje-
već 15.000 stanovnika, da bi u 17. stoljeću najistočnija oblast ovog pašaluka. sto njih, formirani vilajeti (pokrajine)

STAV 26/3/2021 77