Page 68 - STAV broj 175

DRUŠTVO

Osmanski vakufi Bošnjaka u arapskom svijetu i njihovi vakifi (4)

Bošnjački vakufi

u Egiptu, Jemenu i Libanu

Bošnjaci su značajno učestvovali u javnom životu arapskih zemalja za vrijeme osmanske uprave,
ne samo kao beglerbegovi, sandžak-begovi, mutesellimi, kadije, muftije, imami, pisari i drugi
službenici već i kao vakifi i naziri (nadzornici) vakufa. Nakon dugogodišnjeg istraživanja (2012–
2018) i konsultiranja više od 600 bibliografskih izvora, te rada na terenu, došli smo do broja od
devetnaest vakifa koji su uvakufili nekoliko hiljada vakufa širom arapskih zemalja, ne računajući još
najmanje jedan kolektivni vakuf. Utvrdili smo postojanje naših vakufa u sedam današnjih država:
Sirija, Palestina, Saudijska Arabija, Egipat, Jemen, Irak i Liban. U nekoliko nastavaka Stav donosi
pregled bošnjačkih osmanskih vakufa u arapskom svijetu i piše o njihovim vakifima

Piše: Jusuf DŽAFIĆ svim važnijim bitkama tokom te kampa- jedan od bošnjačkih velikana tog doba.
nje: Bici kod Merdž Dabika (1516) u bli- Onda je bio valija Jemena (1561–1565),
Egipat je pod osmanskom vladavi- zini Halepa, Bici kod Han Junusa (1516) te na kraju Egipta (1566–1567). Na njega
nom bio poseban ejalet. Najmanje u blizini Gaze, te odlučujućoj Bici kod
osam Bošnjaka zaviještalo je va- Ridanije (1517) u blizini Kaira. U toj je
kufe u Egiptu. Svi su oni sagradi- bici i poginuo.
li vakufe u Kairu. Jedan je bio serdar u
osmanskom pohodu na Egipat – Hadum Dan nakon pobjede kod Ridanije, Si-
Sinan-paša Borovinić, dvojica su bili ve- nan-paša ukopan je kod Šejh Timurtaševe
liki veziri i valije Egipta – Ibrahim-paša (Dimirdaševe) zavije i džamije u Abbasiji
Požeganin i Javuz Ali-paša Malkoč, jedan (tadašnja Ridanija). Na mjestu Sinan-pa-
je bio veliki vezir – Damat Rustem-paša šinog kabura, naredbom sultana Selima,
Opuković, četverica su bili valije Egipta napravljeno je turbe. Timurtaševa zavija
– Deli Husrev-paša Sokolović, Maktul i džamija nalaze se u blizini bolnice Di-
Mahmud-paša Bošnjak, Behram-paša mirdaš (ed-Dimirdaš), koja potpada pod
Sokolović i Ahmed-paša Sarhoš. Medicinski fakultet Kairskog univerzi-
teta Ajn Šems. Danas nema čak ni tra-
NAJZNAČNIJI BOŠNJAČKI VAKUF U gova postojanja Sinan-pašinog turbeta.
KAIRU JEste KOMPLEKS MAHMUDIJA
Najznačaniji bošnjački vakuf u Ka-
Najstariji objekt za koji se zna da ima iru jeste kompleks Mahmudija, čiji je
veze s Bošnjacima u Kairu jeste turbe ve- vakif Maktul Mahmud-paša Bošnjak.
likog vezira Haduma Sinan-paše Borovi- Maktul Mahmud-paša (?–1567) rodio
nića (?–1517). On je bio potomak istoi- se u Bosni, navjerovatnije u Kliškom
mene ugledne bosanske srednjovjekovne sandžaku. Došao je u Istanbul u okviru
velikaške porodice. Došao je u Istanbul u obrazovnog sistema deviširme. Stoga je
okviru obrazovnog sistema deviširme za nauke završio u osmanskom dvorskom
vrijeme sultana Bajazida II (1481–1512). univerzitetu Enderun. Između ostalog,
U javnosti se prvi put pojavljuje kao san- bio je haznadar i ulufedži-baša u službi
džak-beg Hercegovine (1504–1506). Potom Davud-paše, onovremenog valije Egip-
je bio sandžak-beg Smedereva (1506–1512) ta (1538–1549). Potom je bio ćehaja egi-
i Bosne (1512–1513) te valija Anadolije patskog valije, pa onda muteferrika. Na-
(1513–1516), nakon čega je postavljen za predovao je dok nije postao sandžak-beg
velikog vezira. Bio je serdar tokom osman- jednog egipatskog sandžaka. U njego-
ske kampanje zauzimanja Šama i Egipta vom napredovanju potpomogao mu je
(1516–1517), tj. zauzimanja Memlučkog Ali-paša Semiz, tadašnji veliki vezir i
sultanata. Bio je glavnokomandujući u

68 12/7/2018 STAV