Page 21 - 07.04.2016 BROJ 57

Piše:
Bojan BUDIMAC
Twitter: @BojanBB

Fotografije: EPA

ožda je najveći neuspjeh Me-
đunarodnog krivičnog suda za
bivšu Jugoslaviju u tome što
Mparalelne verzije historije i do-
gađaja tokom raspada Jugoslavije žilavo
preživljavaju u vidu rivalskih narativa,
bez obzira na ustanovljene činjenice to-
kom procesa vođenih u Hagu. Bolno spo-
ro i dosadno utvrđivanje činjenica kao da
zapravo ne zanima nikoga. Logična je po-
sljedica da proponenti rivalskih naracija
izražavaju nezadovoljstvo presudama koje
ne reflektiraju njihove verzije događaja. A
to je rijetko, skoro nikad.

KOLEKTIVNA AMNEZIJA
Tako se dešava da (paradoksalno) mno-
ge presude Haškog tribunala ujedinjuju
narode (i narodnosti) bivše Jugoslavije
– u nezadovoljstvu. Dok su jedni neza-
dovoljni njihovom “oštrinom”, drugi su
nezadovoljni “blagošću”. Nepotrebno je
reći da su reakcije na presude uvjetovane
narativom u koji se vjeruje. Druga moguća
reakcija jeste polarizacija, do koje najče-
šće dolazi u slučaju oslobađajućih presu-
da. Drugim riječima, haške su presude u
balkanskoj javnosti stvar vjerovanja, a ne
neoborivih činjenica. Presude Karadžiću i Šešelju
Razlike između (jednog) narativa i či-
njenica uočavaju se najbolje u vezi s pre-
sudom Radovanu Karadžiću. Nekoliko HOĆEMO LI
dana prije izricanja presude, sada već haški
osuđenik, bivši ratni predsjednik Republi-
ke Srpske, u intervjuu Balkanskoj mreži
istraživačkog novinarstva (BIRN) izrazio
je uvjerenje da je oslobađajuća presuda je- VJEROVATI
dina moguća u njegovom slučaju.
Kognitivna disonanca pojedinca nije
gnitivna disonanca postane kolektivno sta- PRESUDI ILI
veliki problem. Zatvori su puni “nevinih”
ljudi, ako njih pitate. Problem je kada ko-
nje duha, a simptome toga imali smo pri-
doma na Palama po ratnom zločincu i bil- VLASTITIM OČIMA
like vidjeti kako u Republici Srpskoj tako
i u Srbiji. Počev od nazivanja studentskog
bordima koji ga slave, pa do protestnog mi-
tinga Srpske radikalne stranke u Beogradu. Tvrdnja da je Vojislav Šešelj samo hodao po ratištima i tamo “dizao
Međutim, možda najjači simptom ko-
gnitivne disonance leži u apsurdu (?) da moral vojsci”, koja nije etnički čistila i činila ratne zločine, a ako
su na čelu Srbije ljudi koji su 2008. godi- jeste, to nema veze s njim, savremenicima događaja devedesetih,
ne organizirali sličan protestni skup po-
vodom hapšenja Radovana Karadžića, da pod uvjetom da nisu zadojeni njegovom “ideologijom” (nažalost,
bi samo nekoliko mjeseci kasnije napra-
vili zaokret od 180 stepeni i “odrekli se” ima ih previše koji jesu), uvreda je inteligencije

STAV 7/4/2016 21