Page 94 - Zamansızlık ve Kader Gerçeği

92 ZAMANSIZLIK VE KADER GERÇEĞİ

Za ma nın akış hı zı, onu öl çer ken kul lan dı ğı mız re fe rans la ra gö re de -
ği şir. Çün kü in sa nın be de nin de za ma nın akış hı zı nı mut lak bir doğ ru luk -
la gös te re cek do ğal bir sa at yok tur. Lin coln Bar nett'in be lirt ti ği gi bi "ren -
gi ayırt ede cek bir göz yok sa, renk di ye bir şey ol ma ya ca ğı gi bi, za ma nı gös te re -
cek bir olay ol ma dık ça bir an, bir sa at ya da bir gün hiç bir şey de ğil dir." 60
Za ma nın gö re ce li ği, rü ya da çok açık bir bi çim de ya şa nır. Rü ya da
gör dük le ri mi zi sa at ler sür müş gi bi his set sek de, ger çek te her şey bir kaç
da ki ka hat ta bir kaç sa ni ye sür müş tür.
Ko nu yu bi raz da ha açık la mak için bir ör nek üze rin de dü şü ne lim.
Özel ola rak di zayn edil miş tek pen ce re li bir oda da otu rup, bu ra da be lir li
bir sü re ge çir di ği mi zi dü şü ne lim. Oda da ge çen za ma nı gö re bi le ce ği miz
bir de sa at bu lun sun. Ay nı za man da oda nın pen ce re sin den gü ne şin be lir -
li ara lık lar la do ğup-bat tı ğı nı gö re lim. Ara dan bir kaç gün geç tik ten son ra,
o oda da ne ka dar kal dı ğı mız so rul du ğun da ve re ce ği miz ce vap; hem za -
man za man saa te ba ka rak edin di ği miz bil gi, hem de gü ne şin kaç ke re do -
ğup bat tı ğı na bağ lı ola rak yap tı ğı mız he sap tır. Ör ne ğin, oda da üç gün
kal dı ğı mı zı he sap la rız. Ama eğer bi zi bu oda ya ko yan ki şi bi ze ge lir de,
"as lın da sen bu oda da iki gün kal dın" der se ve pen ce re de gör dü ğü müz
gü ne şin as lın da su ni ola rak oluş tu rul du ğu nu, oda da ki saa tin de özel lik le
hız lı iş le til di ği ni söy ler se, bu du rum da yap tı ğı mız he sa bın hiç bir an la mı
kal maz.
Bu ör nek de gös ter mek te dir ki za ma nın akış hı zıy la il gi li bil gi miz,
sa de ce al gı la ya na gö re de ği şen re fe rans la ra da yan mak ta dır.
Za ma nın gö re ce li ği, bi lim sel yön tem le de or ta ya kon muş so mut bir
ger çek tir. Eins te in'ın Ge nel Gö re ce lik Ku ra mı or ta ya koy mak ta dır ki za -
ma nın hı zı, bir cis min hı zı na ve çe kim mer ke zi ne uzak lı ğı na gö re de ğiş -
mek te dir. Hız art tık ça za man kı sal mak ta, sı kış mak ta; da ha ağır da ha ya -
vaş iş le ye rek san ki "dur ma" nok ta sı na yak laş mak ta dır.
Bu nu Eins te in'ın bir ör ne ği ile açık la ya lım. Bu ör ne ğe gö re ay nı yaş -
ta ki ikiz ler den bi ri Dün ya'da ka lır ken, di ğe ri ışık hı zı na ya kın bir hız da
uzay yol cu ğu na çı kar. Uza ya çı kan ki şi, ge ri dön dü ğün de ikiz kar de şi ni
ken di sin den çok da ha yaş lı bu la cak tır. Bu nun ne de ni uzay da se ya hat
eden kar deş için za ma nın da ha ya vaş ak ma sı dır. Ay nı ör nek bir ba ba ve