Page 174 - Makaleler 1. Cilt

172 MAKALELER -1-

dan bu yana fliddetlenen karmaflan›n nedeni, iflte bu Osmanl›-sonras› dü-
zenlemeydi. Osmanl› sonras›nda oluflan "otorite bofllu¤u" hiç bir zaman dol-
durulamad›. Fransa ve ‹ngiltere Ortado¤u'ya istikrar de¤il, çat›flma getirdi-
ler. ‹ngiltere'nin koruyucu kanatlar› alt›nda geliflen Siyonizm, k›sa sürede
hem bölgenin geneline hem de bizzat ‹ngiltere'nin kendisine yönelik bir teh-
dit haline geldi.
Fransa ve ‹ngiltere'nin yeni kurduklar› devletlerde yapt›klar› düzenle-
meler de istikrar bozucu nitelikteydi. Örne¤in Suriye'deki Frans›z yönetimi,
ülkede az›nl›k durumunda olan Alevileri Sünnilere karfl› kay›rd› ve bugün
hala sürmekte olan az›nl›k iktidar›na zemin haz›rlad›. Bu politika, Suriye'de
kal›c› bir Alevi-Sünni çat›flmas›n›n tohumlar›n› da att›.

Sömürgecilerin Mant›¤›
Osmanl› sonras›nda Ortado¤u'da kal›c› bir düzen ve istikrar oluflturul-
mamas›n›n nedeni, sömürgecilerin bunu yapabilecek bir güce sahip olma-
malar› de¤il, bunu yapmak için gerekli olan stratejik anlay›fla sahip olmama-
lar›yd›. Osmanl›, ele geçirdi¤i bölgelere "nizam" götürmeyi ‹lahi bir görev
sayan bir anlay›flla yönetiliyordu. Sömürgeciler ise sadece kendi menfaatle-
rini gözettiler ve bu menfaatler düzensizlik gerektirdi¤inde düzensizlik
meydana getirdiler.
Bugünün siyasi literatürüyle, Osmanl› ‹mparatorlu¤u "moralpolitik" (ah-
laki) bir stratejik vizyona sahipti. Sömürgeciler ise "reelpolitik" (kat›gerçek-
çi) bir vizyonla hareket ettiler. Bu nedenle, e¤er k›sa vadede kendilerine
menfaat sa¤l›yorsa, bir ülkeyi uzun vadede karmafla ve istikrars›zl›¤a sü-
rükleyecek politikalar izlemekten çekinmediler.
‹ngiliz ve Frans›z sömürgecili¤i hep bu reelpolitik mant›kla hareket etti.
Ama bu mant›k Ortado¤u'daki halklar›n nefretini kazanmalar›na yol açt›.
Bu nedenle ‹ngiltere ve Fransa Ortado¤u'da çok az bir süre kalabildiler.
Arap ülkelerinin bafl›na geçirdikleri kukla liderler, II. Dünya Savafl›'n›n ar-
d›ndan birer birer devrildi. ‹ngiltere ve Fransa'n›n Ortado¤u maceras› da
böylece sona ermifl oluyordu.
‹ngiltere ve Fransa'n›n ard›ndan gerek Ortado¤u'ya gerekse dünyan›n
baflka bölgelerine egemen olan emperyal güç ise elbette ki ABD oldu. Ancak