Page 170 - Makaleler 1. Cilt

168 MAKALELER -1-

gedeki halklar› son derece toleransl› bir sistemle yönetti. Daha önceden fet-
hettikleri topraklardaki Müslümanlar› k›l›çtan geçiren Haçl›lar gibi davran-
mad›. Aksine, Balkanlar'daki halklara din özgürlü¤ü verdi ve herkesin inan-
c›n› koruyabilece¤i, dahas› tüm gerekleriyle yaflayabilece¤i bir sistem kurdu.
Hiç bir zaman etnik temizlik, zorla din de¤ifltirtme, asimilasyon gibi politi-
kalara baflvurmad›.
Bu sayede as›rlard›r çat›flmalara ve savafllara sahne olan Balkanlar, 19.
yüzy›la kadar sürecek olan bir istikrar ve huzura kavufltu. S›rplar, Karada¤-
l›lar, Yunanl›lar, Bulgarlar, Bosnal›lar, Macarlar, Ulahlar, Yahudiler, Çingene-
ler... Tüm bu Balkan halklar› hem kimliklerini koruyarak hem de birbirleriy-
le çat›flmadan bar›fl içinde yaflad›lar.

Bar›fl›n Kural›
Balkanlar'daki bu "Pax Ottomana", asl›nda siyasetin, sosyolojinin ve de-
mografinin de¤iflmez bir kural›na dayan›yordu: Birbirleriyle çat›flma potan-
siyelindeki birden fazla toplumu huzur içinde bir arada yaflatmak, ancak
sözkonusu toplumlar›n üzerinde yer alacak güçlü bir otorite ile mümkün-
dür. Böyle bir otoritenin var olmamas› halinde, küçük gruplar›n çat›flmalar›
ve ortaya bir kaos ç›kmas› kaç›n›lmaz olur. Çünkü küçük gruplar›n her biri,
birbirleriyle çat›flan menfaatlere sahiptirler ve e¤er onlar› zorlayan üst bir
otorite olmazsa, bu menfaatlerden taviz vermezler. Taviz verilmedi¤inde ise
kaç›n›lmaz olarak çat›flma ç›kar.
Güçlü bir otoritenin sa¤layabilece¤i tek sonuç, sadece bar›fl de¤il, ayn›
zamanda "birarada yaflama" kavram›d›r. Kimi zaman bir bölgedeki taraflar
aras›nda resmi bir bar›fl imzalanmaz, ama taraflar birarada çat›flmadan ya-
flamay› z›mnen de olsa kabul ederler ve böylece istikrar sa¤lan›r. Birleflmifl
Milletler Bar›fl Gücü'nün dünyan›n sorunlu bölgelerinde askeri birlikleri bu-
lundurarak üstlendi¤i görev, bunun en aç›k örne¤idir.
‹flte bu "bar›fl sa¤lay›c› otorite" kavram›, Balkanlar'da ve Ortado¤u'da
as›rlar boyu Osmanl› ‹mparatorlu¤u oldu. Osmanl› yönetimi her iki bölge-
de de, hem yerel halklara kendi içlerinde kültürel bir özerklik tan›d› hem de
onlar› birarada yaflatt›.
Osmanl›'n›n siyaset stratejisinin temelini oluflturan "Nizam-› Alem" kav-