Page 32 - Makaleler 2. Cilt
P. 32
30 MAKALELER -2-
hayvan yumurtalar›n› yerlefltirmiflse, ayn› bitkinin yapraklar›ndan birden
fazla ailenin bireylerinin beslenmesi zor olaca¤›ndan, oray› tercih etmez ve
bofl olan baflka yapraklar› ararlar.
Böceklerin tercihinin bu yönde olmas› bitki için oldukça büyük bir avan-
tajd›r çünkü asma bitkisi sald›r›dan korunmak için böceklerin bu seçicili¤in-
den faydalan›r.
Asma bitkisinin baz› cinsleri, yapraklar›n›n üst k›s›mlar›nda, yeflil yum-
rucuklar olufltururlar. Baz› türleri ise, yapra¤›n alt›nda bulunan, dal ile birlefl-
me yeri üzerinde, kelebeklerin yumurtalar›na benzer renkte lekecikler mey-
dana getirirler. Bunu gören t›rt›l ve kelebekler, baflka böceklerin kendilerin-
den evvel bu yapraklar›n üzerine yumurtlad›klar›n› zannederler ve bitkiye
yumurtlamaktan vazgeçerek, kendilerine yeni yapraklar aramaya bafllarlar.
Üstteki resimde görülen küstüm otunun çok ilginç bir savunma sistemi vard›r. Bu bit-
kinin yapraklar›na dokunuldu¤unda birkaç saniye içinde, sapla birlikte yapraklar›n›n
gövdeye do¤ru yasland›¤› görülecektir. E¤er bitkiyi rahats›z eden etki devam ederse bu
kez küstüm otu afla¤›ya do¤ru ikinci bir hareket yaparak gövdesinin üzerindeki sivri di-
kenleri ortaya ç›kar›r. Bu da böcekleri kaç›rmak için yeterlidir. Bitkideki bu hareketi
gerçeklefltiren mekanizma elektrik ak›mlar›yla bafllar. Bu ak›m ayn› insan vücudunda-
ki sinirlerden geçen ak›m gibidir. Bitkinin reaksiyonlar› bizde oldu¤u kadar h›zl› de¤il-
dir. Bununla birlikte bitki özünü tafl›yan kanallar arac›l›¤›yla iletilen elektrik sinyalleri
30 santimetrelik mesafeyi bir-iki saniye içinde geçer. Is› ne kadar yüksek olursa, reak-
siyon o kadar h›zl› olur. Her bir yapra¤›n dibi (yapra¤›n sap›yla birleflti¤i yerde), olduk-
ça fliflkindir. Buradaki hücreler s›v›yla doludur. Uyar› buraya ulaflt›¤› zaman, yapra¤›n
dibindeki fliflkinli¤in alt yar›s› aniden suyunu boflalt›r ve ayn› anda di¤er üst yar›, bu su-
yu kendi bünyesine al›r. Ve yaprak afla¤›ya do¤ru düfler. Böylece uyar› saplar boyunca
ilerlerken, yapraklar domino tafllar› gibi teker teker, ard› ard›na kapan›r. Bu flekilde bir
savunma hareketinden sonra, bitkinin tekrar hücrelerini doldurup, yapraklar›n› açabil-
mesi için 20 dakika gereklidir.
