Page 61 - Makaleler 2. Cilt

Yunustaki Mükemmel Tasar›m 59

r› önce kuyruklar› d›flar› ç›kacak biçimde do¤arlar. Bu sayede do¤um ta-
mamlanana kadar yavrunun havas›zl›ktan ölmesi önlenmifl olur. En son yu-
nusun bafl› do¤um kanal›ndan ç›kar ç›kmaz, ilk nefesini almas› için h›zla su
yüzeyine ç›kar›l›r. Genellikle, yard›m amac›yla anne yunusa bir baflka difli
yunusta efllik eder. Difl yunus do¤umdan sonra annesini emzirir. Süt emmek
için duda¤› olmayan yavru annesinin karn›ndaki bir yar›ktan ç›kan iki süt
kayna¤›ndan beslenir. Bu bölgeye ufak a¤›z darbeleriyle dokundu¤unda f›fl-
k›ran sütle beslenir. Yavru her gün onlarca litre süt içer. Bu sütün % 50'si
ya¤d›r. (ineklerde ise sütün % 15'i ya¤d›r). Bu sayede, vücut ›s›s›n› dengele-
mesi için gerekli olan deri ya¤› h›zla oluflur. H›zl› dal›fllar esnas›nda di¤er di-
fliler yavruyu afla¤› do¤ru iterek yard›mc› olurlar. Ayr›ca, yavruya avlanma-
y› ve sonar›n› kullanmay› da ö¤retirler. Bu y›llarca süren bir e¤itim safhas›-
d›r. Baz›lar› y›llarca sevdikleri bir aile üyesinin peflinden ayr›lmazlar. 30 se-
ne boyunca bu böyle devam edebilir.

Vurgun Yemeyi Önleyen Sistem
Yunuslar insanlarla k›yaslanamayacak kadar derin sulara dalabilirler. Bu
konudaki rekor Balinagillerden Amber bal›¤›na aittir. Amber bal›¤› bir nefes
al›flla 3000 metre derine dal›fl yapabilir. Gerek yunuslar gerekse balinalar bu
tip dal›fllara uygun bir tasar›mda yarat›lm›fllard›r. Palet fleklindeki kuyruk-
lar suya dalmay› ve yüzeye ç›kmay› oldukça kolaylaflt›r›r. Dal›fl için yarat›l-
m›fl bir baflka tasar›m da hayvan›n ci¤erlerinde gizlidir: Hayvan derine dal-
d›kça üzerindeki suyun a¤›rl›¤›, yani bas›nc› artar. Bu bas›nc› dengelemek
için, ci¤erlerinin içindeki hava bas›nc›n› da giderek art›r›r. Ancak bu hava
bas›nc› giderek çok yüksek derecelere ç›kar. Ayn› bas›nç bir insan ci¤erine
uygulansa, ci¤er y›rt›l›p parçalanacakt›r. ‹flte bu tehlikeye karfl› yunuslar›n
vücutlar›nda çok özel bir koruma yarat›lm›flt›r: Yunuslar›n akci¤erlerindeki
bronfllar ve hava kesecikleri, bas›nca karfl› son derece dayan›kl› k›k›rdak hal-
kalarla korunmufltur.
Yunuslar›n vücutlar›ndaki bir di¤er yarat›l›fl örne¤i ise, vurgun tehlikesi-
ne karfl› al›nan tedbirdir. Dalg›çlar su yüzeyine h›zl› ç›k›fllarda bas›nç fark›n-
dan kaynaklanan bu tehlikeyle karfl›lafl›rlar . Vurgunun nedeni, akci¤erlere
çekilmifl olan havan›n ani bir biçimde kana kar›flarak damarlar›n içinde ha-