Page 99 - Gizli El Bosna'da

II. DÜNYA SAVAfiI'NIN KANLI M‹RASI 97

ki kuracak, yine ortak bir düflmana, Bosnal› Müslümanlar›n flahs›nda ‹slam'a
karfl› Bat›l› localardan ve Yahudi Devleti'nden destek bulacakt›. ‹lerleyen bö-
lümlerde birlikte inceleyece¤iz.

Savafl›n ‹lerleyifli ve Sonu
OSS kanal›yla ABD'den ald›klar› destekler, Çetnikleri savafl› kaybetmek-
ten kurtaramad›. Bunda uluslararas› konjonktürün Partizanlar lehinde iflleme-
sinin ve Yugoslavya halk›n›n da Çetniklerden çok Partizanlar› desteklemesi-
nin rolü büyüktü.
Partizanlar savafla Çetniklerden daha dezavantajl› bir durumda
bafllam›fllard›. Yaln›zca Sovyetler Birli¤i'nden destek görüyorlard›. ‹ngiltere ise
Çetniklerin saf›ndayd›. Ancak Çetniklerin gerçekte Nazilere karfl› direnifl gös-
termediklerinin ortaya ç›kmas› sonucu, 1943'ün ikinci yar›s›nda Churchill hü-
kümeti Partizanlar› desteklemeye bafllad›. Bu flekilde, savafl›n ikinci yar›s›nda
Partizanlar›n ald›¤› d›fl destek Çetniklere göre çok daha etkili hale geldi.
Halk deste¤i de önemli bir faktördü. Çetnikler, koyu birer S›rp milliyet-
çisiydiler ve yaln›zca S›rplardan sempati toplad›lar. Buna karfl›n Partizanlar›n
ideolojisi etnik bir temele dayanm›yordu. Yugoslavya içindeki tüm milli ve
etnik unsurlar, Partizan saflar›na kat›labiliyordu. Çetniklerin Nazilerle ifl birli-
¤i yapt›¤›n›n ortaya ç›kmas›yla birlikte, halktaki Partizan sempatisi daha da
artt›.
Müslümanlar, elbette ki Çetniklerle karfl› saftayd›lar. Ve ülke içindeki
tüm anti-Çetnik güçlerle farkl› zaman ve bölgelerde ifl birli¤i yapt›lar. Müslü-
manlara Çetniklere karfl› kendi saf›na çekmek için ilk çaba gösteren güç, Usta-
flalar, yani NDH olmufltu. Ante Paveli¡, 25 Nisan 1941 y›l›nda Müslüman top-
lumun önde gelen ismi Fehim Spaho'ya Müslümanlar›n yeni kurulan devlet
içinde inanç ve ibadet özgürlü¤üne sahip olacaklar›n›, eflit haklar kazanacak-
lar›n›, özerk bir e¤itim sistemi bile oluflturabileceklerini yazm›flt›.
Ancak, baflta da belirtti¤imiz gibi, sivil S›rplara karfl› Ustafla birlikleri ta-
raf›ndan gerçeklefltirilen katliamlar, Müslüman toplumunu büyük ölçüde ra-
hats›z etti ve bu konuda NDH yönetimini k›nama giriflimlerinde bulundular.
Bunun yan› s›ra, baz› Ustafla birlikleri Bosna'n›n baz› bölgelerinde Müslüman
halk› rahats›z eden eylemlere girifltiler. Bunlardan dolay›, NDH'nin Müslü-
manlarla siyasi birlikteli¤i k›sa sürdü.
Müslümanlar, 1941 sonlar›nda bu kez Partizanlara e¤ilim göstermeye
bafllad›lar. Asl›nda din adamlar›n›n hemen hepsi ateist komünizmi büyük bir
tehlike görüyorlard›, ancak Tito ak›lc› bir strateji izleyerek bu yönde Müslü-
manlar›n içini ferahlatacak bir propaganda kampanyas› yürüttü. Stalin