Page 101 - Gizli El Bosna'da

II. DÜNYA SAVAfiI'NIN KANLI M‹RASI 99

ti kurma ça¤r›s›nda bulunmufltu. Bu giriflimler, Bosnal› Müslümanlar›n, ken-
dileri için bölgede gerçek bir müttefikin asla var olmad›¤›n› ve kendi haklar›-
n› kendi bafllar›na korumalar› gerekti¤ini anlamaya bafllad›klar›n› gösteriyor-
du. Savafl sonras›nda geliflecek olan "Genç Müslümanlar" hareketi—ve bu ha-
reketin içinden do¤acak olan Alija Izetbegovi¡—bu bilincin bir ürünü olacakt›.
1944'ün ard›ndan savafl›n taraflar› azald›. NDH etkinli¤ini yitirdi ve gi-
derek kayboldu. Almanlar önce güçlerini yitirdiler ve sonra da, 1945'in hemen
bafl›nda, çekildiler. ‹talyanlar çoktan gitmifllerdi. Ülkede iki güç kald›; Parti-
zanlar ve Çetnikler. Partizanlar, "kurtar›lm›fl bölge"lerini giderek geniflleterek
ülkenin büyük bölümünü Alman yönetiminden devral›p ele geçirdiler. Bu an-
dan itibaren, savafl, Partizanlara karfl› Çetniklerin umutsuz bir direnifli haline
dönüfltü. 1943 k›fl›ndaki Neretva Irma¤› Savafl›'nda karfl›laflt›klar› hezimetin
ard›ndan zaten Çetniklerin çözülmesi bafllam›flt›. Sonunda Mart 1946'da Dra-
Ωa Mihailovi¡, etraf›ndaki az bir kuvvetle Partizanlara esir düfltü. Yarg›land›
ve 17 Temmuz'da, "ülkeye ve devrime ihanet, düflmanla ifl birli¤i" gibi suçlar-
la kurfluna dizilerek idam edildi.
Çetnik hareketi sona ermifl ve Sosyalist Yugoslavya kurulmufltu. Ama
Çetnik hareketi S›rplar›n zihninden silinemeyecek ve Sosyalist Yugoslavya'n›n
ölümü ile birlikte yeniden hortlayacakt›.
Mihailovi¡ ölmüfltü ama hat›ras› hala canl›yd›, hem de yaln›zca S›rpla-
r›n de¤il, ayn› zamanda "birader"lerinin zihninde. ABD'nin "üstad mason" Bafl-
kan› Harry S. Truman , 29 Mart 1948'de Mihailovi¡'in savafl s›ras›nda "Ameri-
52
kan hedeflerine ve özgür dünyaya" yapt›¤› katk›lar› minnetle and› ve 100 bin
Müslüman› "etnik temizlik"ten geçiren Çetnik liderini, bir "demokrasi kahra-
man›" ilan etti. Bu "kahramanl›¤›n" hat›r›na, Mihailovi¡'in an›s›na Amerikan
devleti taraf›ndan bir yabanc›ya verilen en yüksek paye olan Liyakat Madal-
yas›'n› (Legion of Merit) verdi. 53
Mihailovi¡ ölmüfltü, ama "biraderleri" onun hat›ras›n› on y›llar boyunca
canl› tutmaya devam edeceklerdi. Nitekim ölümünden tam 40 y›l sonra, bu
kez ABD'nin bir baflka mason Baflkan› 54 ona duydu¤u yak›nl›¤› kelimelere
döktü. Amerikal› S›rplar taraf›ndan Mihailovi¡ için düzenlenen anma törenine
kat›lan Ronald Reagan, "General Mihailovi¡'in hat›ras›n› anmak için toplan›r-
ken hissetti¤inizin ruhun tüm Amerikan halk› taraf›ndan da hissedildi¤ine
inan›yorum" demifl ve "bu büyük kahraman"›n Bat› dünyas› taraf›ndan yete-
rince desteklenmedi¤i için duydu¤u üzüntü ve piflmanl›¤› ifade etmiflti. 55
Ancak bu piflmanl›k yersizdi. Çünkü Mihailovi¡ ölmüfltü belki, ama k›-
sa bir süre sonra ortaya onun misyonunu devam ettirecek yeni Çetnikler ç›ka-
cakt› ve Bat›, bu kez Mihailovi¡'in Çetniklerine verdi¤i destekten çok daha bü-
yük bir destek verecekti onlara.