Page 105 - Gizli El Bosna'da

SAVAfiIN AYAK SESLER‹ 103

S›rplar, asker ve sivil bürokrasideki bu a¤›rl›klar›na ra¤men, yine de ta-
rihsel ezilmifllik ve seçilmifllik kompleksleri içinde kendilerini ma¤dur edilmifl
bir toplum olarak görüyorlard›. Bir H›rvat-Sloven melezi olan Tito'nun "S›rpl›-
¤›" boyunduruk alt›na almak için komplolar düzenledi¤i söylentileri s›k s›k
yay›l›rd›. Ülke kurulurken, S›rplar›n "Güney S›rbistan" sayd›klar› Makedon-
ya'n›n S›rbistan'dan ayr› bir cumhuriyet olarak federasyona dahil edilmifl ol-
mas›, bununla da yetinilmeyip S›rbistan içindeki iki bölgeye, Kosova ve Voy-
vodina'ya "özerklik" tan›nm›fl olmas›, bu "komplo"lar›n en belirginleriydi.
1966'da Tito'nun bask›c› güvenlik servisi flefi Aleksandar Rankovi¡'in görev-
den al›nmas›yla, bu fobiler daha da güçlendi. Çünkü Rankovi¡ ateflli bir S›rp
milliyetçisiydi ve S›rp milliyetçilerinin gözünde "S›rpl›¤›" devlet içinde temsil
eden en önemli figürdü.
Rankovi¡'in düflüflü, özellikle S›rplar için tarihsel ve "manevi" öneme sa-
hip olan Kosova'y› etkilemiflti. Rankovi¡, S›rbistan s›n›rlar› içindeki Kosova'y›
demir yumrukla yönetmiflti uzun zaman. Kosova nüfusunun %90'›n› olufltu-
ran Müslüman Arnavutlar, Rankovi¡'in atad›¤› S›rp yöneticiler taraf›ndan bas-
k› görmüfllerdi. Rankovi¡'in ard›ndan durum h›zla de¤iflti. Arnavutlar S›rp
aleyhtar› gösteriler düzenlemeye bafllad›lar. Baz› Kosoval› S›rplar da S›rbis-
tan'a göç ettiler. Bu huzursuzluklar›n bir sonucu olarak, Kosova'ya -ve Macar
nüfusunun yüksek oldu¤u kuzeydeki Voyvodina'ya- verilmifl olan "özerk-
lik"in s›n›rlar› 1974 Anayasas›'nda iyice geniflletildi. Öyle ki, baz› yorumlara
göre Yugoslavya'y› oluflturan federal cumhuriyetlerin say›s›, 1974 düzenleme-
siyle fiili olarak alt›dan sekize ç›km›flt›. S›rplar›n gözünde, bu "Kosova ihaneti"
H›rvat-Sloven Tito'nun yeni bir "komplo"sundan baflka bir fley de¤ildi. "Seçil-
mifl" halk, bir kez daha "ezilmifl", "ihanete u¤ram›fl" hissediyordu kendini.
Asl›nda S›rp milliyetçili¤inin k›p›rdan›fllar›, 1974 öncesinde de kendini
hissettirmiflti. 1968 y›l›nda, komünist S›rp milliyetçisi Dobrica ˜osi¡, Ranko-
vi¡'in inifliyle de¤iflen Kosova politikas›na atefl püskürüyor ve dahas›, "S›rp hal-
k›n›n tarihsel bir hedefi olan tüm S›rplar›n tek bir devlet içinde birlefltirilme-
si"nden söz ediyordu. ˜osi¡'in yaz›lar›nda ifade bulan bu milliyetçi uyan›fl, yal-
n›zca Kosova'y› de¤il, Bosna'y› da hedef al›yordu. 1969 y›l›nda, Josip Potkoro-
zac adl› bir S›rp yazar Bosna'n›n ve Güney H›rvatistan'daki Dalmaçya'n›n tüm
nüfusunun "asl›nda" S›rp oldu¤unu öne süren bir kitap yay›nlad›. Ayn› s›ra-
larda arz-› endam eden H›rvat milliyetçileri de tart›flmaya kat›ld›lar. Sonuçta
1970'lerde S›rp ve H›rvat milliyetçileri aras›nda Bosna'n›n "etnik" yönden par-
çalara ayr›lmas› ve S›rbistan ve H›rvatistan aras›nda paylafl›lmas› hakk›nda
tart›flmalar yap›lmaya baflland›. 5
Tito'nun 1980'deki ölümü, milliyetçili¤in geri dönüflünde önemli bir dö-
nemeçti. 1980'lerle birlikte S›rp milliyetçili¤i aç›kça kendini ifade etmeye, daha
da önemlisi kendisine bir hedef belirlemeye bafllad›. Kosova'daki "düflman"›n