Page 100 - Gizli El Bosna'da

98 'G‹ZL‹ EL' BOSNA'DA

Rusyas›'nda Müslümanlar›n ne denli büyük bir dini özgürlü¤e sahip olduk-
lar›n› (!) anlatan broflürler da¤›t›l›yor, müstakbel sosyalist Yugoslavya'da
Müslümanlar için büyük bir özgürlük ve rahatl›k vaat ediliyordu. 50 Sonuçta
pek çok Müslüman genç, Partizan saflar›na kat›ld›. Bu durum, Çetniklerin
Müslümanlara karfl› daha sald›rgan davranmas›na, Müslümanlar›n da Parti-
zanlara daha çok yak›nlaflmas›na neden oluyordu.
1942'nin ikinci yar›s›ndan sonra NDH ile olan iliflkiler daha da bozul-
du. Kas›m 1942'de Bosnal› Müslüman liderler taraf›ndan Hitler'e yollanan bir
mektupta, Ustafla birliklerinin Müslümanlara karfl› çok kötü davrand›klar›
belirtiliyor ve Bosna topraklar›ndaki tüm Ustafla faaliyetlerinin durdurulma-
s› isteniyordu. Hitler, bu mektubu ald› ve dahas›, Müslümanlar›n bu duru-
munu kullanmaya karar verdi. Aral›k ay›nda Prinz Eugen adl› SS birli¤ine
NDH s›n›rlar›na daha fazla birlik gönderilmesini ve bölgenin daha iyi denet-
lenmesini emretti. fiubat 1943'te ise Reichsführer Heinrich Himler'in teklifi ile
yeni bir karar al›nd›: Müslümanlara kendi silahl› birliklerini kurma f›rsat› ve-
rilecekti. Zagreb'den gelen itirazlara ra¤men, söz konusu Müslüman birli¤i
"On üçüncü SS Birli¤i" s›fat›yla kuruldu. "HandΩar" (Hançer) ad› verilen bu
sözde "Müslüman" birli¤ine Nisan 1943'ten itibaren baz› radikal Bosnal› genç-
ler kat›lmaya bafllad›lar. 51
Ancak Nazizm, Müslüman toplumuna çok uzak ve yabanc› bir ideolo-
jiydi ve bu toplumda hiçbir zaman genifl bir sempati toplamad›. HandΩar
birli¤ine kat›lanlar, yaln›zca bir grup radikal gençti. Buna karfl›n, Müslüman
ulema ve eflraf, Nazilere so¤uk bak›yorlard›. Bunda hakl› olduklar› da bir sü-
re sonra ortaya ç›kt›. 1943 y›l›nda Çetniklerle Almanlar›n gizli bir anlaflmaya
vard›klar› aç›kça görülür hale geldi. Bunun yan›nda, ayn› s›rada Türkiye ile
Almanya'n›n iliflkileri de keskin bir biçimde bozuldu. (Türkiye, savafl› Al-
manya'n›n kazanmas› ihtimaline karfl› o tarihe kadar dengeli bir politika izle-
miflti). HandΩar birli¤i de k›sa süre sonra kay›plara kar›flt›.
Bu aflamadan sonra, Müslümanlar›n Partizanlar›n saf›na kat›lmas› da-
ha da h›zland›.
Ancak kaygan ittifaklar üzerine kurulu olan tüm bu karmafla içinde,
Bosnal› Müslümanlar stratejik önemi zay›f ama ifade etti¤i anlam aç›s›ndan
son derece önemli bir giriflimde bulunmufllard›. Bosna ve Hersek bölgelerin-
deki Müslüman halka karfl› gerçeklefltirilen Çetnik ve Ustafla sald›r›lar›na
karfl›, "Yeflil Birlikler" ad›n› tafl›yan yerel savunma birlikleri oluflturulmufltu.
Bu organizasyonun siyasi liderli¤ini yürüten Ne§ad Top¯i¡, bir yandan da
Bosna'n›n otonomisi için kampanya bafllatm›flt›. Benzer bir giriflim, Saraybos-
na'daki uleman›n önde gelen ismi Muhammed PandΩa'dan gelmiflti. Pan-
dΩa, Kas›m 1943'de Ustafla yönetimini la¤v etme ve otonom bir Bosna devle-