Page 158 - Atatürk Ansiklopedisi 1. Cilt

Atatürk Ansiklopedisi

Efendiler;
Milletin düçar oldu¤u bu hazin hal ve bu sefaletin esbab›n› ara-
yacak olursak do¤rudan do¤ruya devlet mefhumundan buluruz.
Biliyorsunuz ki, Osmanl› Devleti Saltanat-› flahsiye ve en son befl
on sene zarf›nda da saltanat-i meflruta esas›na müsteniden idare-i hü-
kümet ediyordu. Saltanat-i flahsiyede her hususta yaln›z tacidarlar›n
arzu, emel ve iradeleri hakimdir.
Milletlerin arzu, emel, irade ve ihtiyaçlar› mevzu-u bahis olmak-
tan uzakt›r. Millet amel ve iradesinden tecerrüt etmifltir. Tacidar-
lar kendilerini Allah'›n gönderdi¤i bir flahsiyet-i ilahiye farz e-
derler. Etraf›n› alan menfaatperestan, padiflah›n zihniyet ve ar-
zusunu bir lazime-i semaviye, bir lazime-i Kur'aniye gibi
herkese telkin ederler. Bu telakkiyat karfl›s›nda bir gün bü-
tün halk bu arzu ve iradelerin bila mukame iradat-i se-
maviye oldu¤una kani olur. Bundan tecerrüde r›za
gösteren bir milletin akibeti felaket, müsibettir.
Arkadafllar;
Son tavsif etti¤im noktada art›k Osmanl› Dev-
leti hakikatte ve fiilen mahrum-u istiklal bir hale ge-
tirmiflti. Bir devlet ki tebaas›na koydu¤u vergiyi ecne-
bilere koyamaz, bir devlet ki gümrükleri için rüsum mu-
amelesi ve saire tanzimi hakk›ndan menedilir, bir devlet
ki ecnebiler üzerinde hak-i kazas›n› tatbikten mahrum-
dur. O devlete müstakil denilemez.
Devletin ve milletin hayat›na yap›lan müdahalat
bundan fazlad›r. Milletin ihtiyacat-› iktisadiyesinden
olan mesela flimendüfer inflas›, mesela fabrika yapmak
için devlet serbest de¤ildi. Böyle bir fleye teflebbüs olu-
nursa behemehal müdahale olurdu.
Hayat›n› teminden aciz olan bir devlet müstakil
olabilir mi?

~ 156 ~