Page 402 - Tiếng Việt Tuyệt Vời
P. 402
Tiếng Việt Tuyệt-Vời Đỗ Quang-Vinh
(2) Cái tinh thần tự chủ ấy thể hiện triết lý hành
động, nhập thế: Tích cực chủ động và chấp nhận thực tại
của cuộc sống, chứ không tiêu cực xuất thế mà thụ động
quan niệm đời là ảo ảnh phù du hay coi đời là giấc mộng
như tư tưởng Lão Trang trong thơ Lý Bạch:
- Xử thế nhược đại mộng,
Hồ vi lao kỳ sinh?
Cho nên không quan niệm thiên mệnh là định mệnh khắc
nghiệt và thuận thiên mệnh không có nghĩa là cúi đầu khuất
phục định mệnh. Ca dao nhắc nhở ta rằng:
- Đừng nên trông đợi ở trời,
Hãy tin vào sức con người lớn lao.
Nguyễn Du mới khẳng định:
- Có trời mà cũng có ta,
Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài.
Bởi vì: "Xưa nay nhân định thắng thiên cũng nhiều" và
Nguyễn Công Trứ đã cương quyết:
- Đố kỵ xá chi con tạo,
Nợ tang bồng quyết trả cho xong.
III-Thấy chỗ đứng của mình trong tam tài, cho nên
người Việt trong tinh thần tự chủ, thuận thiên, tuân
theo trật tự tự nhiên của trời đất, không ưng làm điều
gì nghịch với thiên lý:
a.- Ấy là trong nhân vị, lấy nhân bản làm gốc: Để
bảo vệ chế độ phong kiến, Hán nho diễn giải dịch lý trái
ngược với lẽ tự nhiên khi đề ra tam cương, tam tòng hay
phân biệt giai tần tứ dân để xây dựng trật tự xã hội.
401
