Page 403 - Tiếng Việt Tuyệt Vời

Tiếng Việt Tuyệt-Vời Đỗ Quang-Vinh

(1) Tam cương: Buộc phải chu toàn ba đạo, trước hết là
quân thần, thứ đến là phụ tử, sau cùng mới là phu phụ. Dịch
lý Việt thì trái lại xác nhận nghĩa vợ chồng làm trước:

- Một duyên hai nợ ba tình,
Chữ Trung, chữ Hiếu, chữ Tình là ba.
Chữ Trung thì để phần cha,
Phần Mẹ chữ Hiếu đôi ta chữ Tình.

Cho nên cha mẹ không ưng, thì cũng nhẹ lời năn nỉ:
- Cây kiềng vàng đeo lâu chẳng bỏ,
Đôi lứa mình còn nhỏ còn thương.
Dầu mà cha mẹ không thương,
Hai đứa trải chiếu ngoài đường lạy vô.

Hoặc nặng hơn thì:
- Ngày xưa ai ép duyên bà,
Bây giờ bà già, bà ép duyên con.

Còn nghĩa vụ đối vua quan vẫn là thứ yếu:
- Quan dẫu cần, nhưng dân chưa vội,
Quan có vội, quan lội quan đi.

Dưới mắt người Việt, "miệng quan, đít trẻ", "phép vua thua
lệ làng". Những truyện như Trinh Thử, Trê Cóc là ngọn roi
trào phúng quất vào mặt chế độ quan lại phong kiến, là
những tiếng kêu đối kháng với chủ trương tôn quân quyền.
Riêng ở trong truyện Trê Cóc, thì rõ ràng là thiên lý thắng tà
tâm. Con Trê và ngay cả cường quyền cũng không qua mặt
được thiên lý. Trê có nhận vơ con Cóc làm con mình thì lẽ
trời đã định, cuối cùng con Cóc vẫn là con Cóc mà thôi.

402