Page 405 - Tiếng Việt Tuyệt Vời

Tiếng Việt Tuyệt-Vời Đỗ Quang-Vinh

- Tròng trành như nón không quai,
Như thuyền không lái, như ai không chồng.
Gái có chồng như gông đeo cổ,
Gái không chồng như phản gỗ long đanh.
Phản long đanh, anh còn chữa được,
Gái không chồng chạy ng ược chạy xuôi
Không chồng khổ lắm chị em ơi!
(3) Giai tầng xã hội: Hán nho phân biệt gồm tứ dân: sĩ,
nông, công, thương; người bình dân Việt Nam đã lật đổ
thành "nhất sĩ, nhì nông, hết gạo chạy rông, nhất nông nhì
sĩ". Hoặc lên tiếng phá bỏ kỳ thị giai cấp, chỉ vì muốn đòi
quyền tự do:
- Con vua lấy thằng bán than,
Nó đem lên ngàn cũng phải đi theo.
Con quan đô đốc, đô tài,
Lấy thằng thuyền chài, cũng phải lụy mui.

b.- Ấy là trong nhân đạo, lấy đức nhân làm đầu:

Khác với Hán nho quan niệm là "nhân giả nhân dã" như nói
trong sách Trung Dung của Khổng Tử. Chữ Nhân, hán tự
gồm có chữ nhân đứng bên chữ nhị, như vậy đức nhân hàm
ngụ mối tương quan giữa người với người. Còn đức nhân
của Việt nho không phải chỉ gồm cách đối xử với người mà
còn cả mọi loài sinh vật. Kỳ Mạng được Long Quân biếu tặng
sách ước, là vì Kỳ Mạng đã dùng gậy thần cứu sống con rắn,
hiện thân của thần Tiểu Long. Học giải Thái Văn Kiểm kể lại,
sách xưa nói rằng: "Vào mùa đông mới phân biệt được kẻ
giài người nghèo. Mùa đông lạnh lẽo mưa phùn gió bấc,
khiến cho cảnh vật tiêu điều đời sống khó khăn. Người và
thú vật cùng tranh nhau đi kiếm ăn. Người mặc áo ấm,

404