Page 10 - การบริหารจัดการน้ำ

2 ปาไม : แหลงสะสมน้ำ สรางสมดุล

ตัวอยางความสำเร็จ
เมื่อประมาณ 60 ปกอน ชาวมูเซอดำยายถิ่นฐาน
มาตั้งรกรากที่บานหวยปลาหลด อ.แมสอด จ.ตาก
ซึ่งเปนพื้นที่ที่ชาวกะเหรี่ยงเคยอาศัยมากอน ชาวมูเซอ

เกือบทั้งหมูบานทำมาหากินโดยปลูกและคาฝน
ทำใหที่ดินหมดความสมบูรณ หรือที่เรียกวาไรเลื่อนลอย
ผืนปามหาศาลจึงกลายสภาพเปนปาเสื่อมโทรม
เมื่อปาถูกทำลายแหลงน้ำจึงแหงแลงและดินเสื่อมสภาพ
เมื่อเดือนมกราคม ป พ.ศ. 2517 พระบาทสมเด็จ
พระเจาอยูหัว รัชกาลที่ 9 เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยม วนเกษตร และการฟนฟูปาอยางยั่งยืน

ราษฎรชุมชนบานหวยปลาหลดและทรงมีพระราช ชุมชนบานหวยปลาหลดมีพื้นที่อยูในเขต
กระแสใหปลูกพืชที่ทำรายไดทดแทนฝน พรอมกับตั้ง อุทยานแหงชาติตากสินมหาราช ชาวบานไดรวมกัน
ตลาดมูเซอ เพื่อจำหนายผลผลิตทางการเกษตรของ ฟนฟูปาเสื่อมโทรมใหกลับมาอุดมสมบูรณดวยหลัก
ชุมชน เปนแรงบันดาลใจใหชาวบานหันมาปลูกกาแฟ วนเกษตร เนนปลูกพืชหลากหลายชนิดเพื่อเสริมพื้นที่ปา
ผสมในพื้นที่ปา นำไปสูการดูแลรักษาปา อีกทั้งยังปลูก และไมใชสารเคมีในกระบวนการผลิต อาศัยการ
ผักหลากหลายชนิด เชน ฟกแมว หรือมะระหวาน เกื้อกูลกันของพืชแตละประเภท เชน ไมยืนตนใหรมเงา
ซึ่งใหผลผลิตตลอดป สามารถเก็บขายและเปนรายไดหลัก และสรางความชุมชื้นใหกับพืชดานลาง ลดการใชน้ำ

ใหกับชุมชน และแรงงานในการดูแล ชวยรักษาคุณภาพดินและน้ำ
สรางความสมดุลของระบบนิเวศในบริเวณโดยรอบ
ผลผลิตที่ไดสำหรับบริโภคในครัวเรือนเปนหลัก
และแบงปนใหกับเพื่อนบาน หรือนำไปขายเพื่อสราง

รายได พืชเศรษฐกิจสำคัญของชุมชน ไดแก กาแฟ
อาราบิกา หนอไม มะขามปอม และฟกแมว (ซาโยเต)
ชาวบานจะนำไปขายที่ตลาดมูเซอ ซึ่งเปนแหลงรองรับ
ผลผลิตทางการเกษตรไมผานพอคาคนกลาง สรางรายได
ใหกับครัวเรือนประมาณ 20,000 - 35,000 บาท
ตอเดือน
ป พ.ศ. 2524 ชุมชนบานหวยปลาหลดถูกประกาศ การทำเกษตรผสมผสานควบคูไปกับการอนุรักษปา
พื้นทเปนเขตอุทยานแหงชาติตากสินมหาราช ทางอุทยานฯ ภายใตกฎกติการวมกัน มีน้ำเพียงพอตอการเกษตร
ี่
จึงขอใหชุมชนคืนพื้นทเพื่อดำเนินการอนุรักษและฟนฟ และการอุปโภคบริโภคตลอดป ผสานแนวคิดภูมิปญญา
ู
ี่
ปาไม แตสภาพพื้นที่อพยพที่จัดเตรียมไว ไมเหมาะสม ทองถิ่นในการอนุรักษดิน น้ำ ปา ทำใหปาชุมชน
กับวิถีชีวิตของชาวบาน ชุมชนบานหวยปลาหลดจึงหยุด บานหวยปลาหลดเปรียบเสมือนซุปเปอรมารเก็ต ชุมชนได
ทำไรเลื่อนลอยและเริ่มหันมาดูแลรักษาปาตนน้ำ พึ่งพิงปาจากความหลากหลายของพืชและสัตว โดยเปน
อยางจริงจัง การอยูรวมกับปาของชุมชนบานหวยปลาหลด แหลงอาหาร และไมใชสอยที่ชาวบานไดใชประโยชน
นับเปนจุดเริ่มตนความสัมพันธที่ดีระหวางชาวมูเซอดำ ชาวบานชุมชนบานหวยปลาหลดจึงมีคุณภาพชีวิต

บานหวยปลาหลดกับหนวยจัดการปาตนน้ำดอยมูเซอ บนพื้นฐานความสมดุลของทรัพยากรธรรมชาติ
กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช และสามารถพึ่งพาตนเองไดอยางยั่งยืน

10 ประมวลสาระนารูเรื่อง “น้ำ”