Page 15 - การบริหารจัดการน้ำ

ื้
สภาพการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำในพนที่ลุมน้ำวัง ทั้ง 7 ลุมน้ำ ที่ผานมา พบวาการจัดการทรัพยากรน้ำ
แบบบูรณาการในลุมน้ำวังยังไมชัดเจน เนื่องจากสวนราชการหรือหนวยงานที่เกี่ยวของยังไมสามารถบูรณาการ
ทำงานรวมกันได จึงทำงานลักษณะตางคนตางทำ และไมมีกลไกการสนับสนุนการมีสวนรวมจากผูนำในพื้นท ี่
รวมทั้งไมตอบสนองความตองการของประชาชนในพื้นที่ นอกจากนี้ ยังพบวาการบริหารจัดการน้ำในพื้นที่

ลุมน้ำวังไมมีแผนจัดการลุมน้ำ และไมมีการสรางความเชื่อมโยงการทำงานระบบลุมน้ำของกลุมเครือขายผูใชน้ำ
กลุมยอยในลุมน้ำวังไวดวยกัน สงผลตอความสามารถในการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำและทรัพยากรอื่นๆ
ดังนั้น กรมทรัพยากรน้ำ จึงนอมนำพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว รัชกาลที่ 9 “เขาใจ เขาถึง
พัฒนา” โดยยึดประชาชนเปนศูนยกลาง และสงเสริมสนับสนุนความรวมมือและการสรางเครือขายความรวมมือ
ในการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำในพื้นที่ เสริมสรางแนวคิด/หลักการบูรณาการทุกภาคสวน ทุกระดับในการ
เขามามีสวนรวมในการบริหารจัดการอยางสอดคลองและผสมผสานกับสภาพเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม

และสภาพพื้นที่ และสนับสนุนการนำภูมิปญญาทองถิ่นมาประยุกตใชกับการบริหารจัดการน้ำในแตละลุมน้ำ
โดยมีการกำหนดแนวคิดในการดำเนินงานรวมกัน รวมคนหาปญหาและสาเหตุ รวมวางแผน รวมดำเนินการ
และรวมติดตามประเมินผล นำไปสูการกำหนดเปนแนวคิด “แกนหมุน” ซึ่งเปรียบเสมือนฟนเฟองหรือพวงมาลัย
ของรถยนต ซึ่งเปนกลไกกลางที่จะหมุนเอากลุมผูใชน้ำ 7 ลุมน้ำสาขา มาเชื่อมโยงใหทำงานแบบมีสวนรวม
ทั้งตนน้ำ กลางน้ำ และปลายน้ำ

ขั้นตอนการดำเนินงาน
ในระยะเริ่มตน กรมทรัพยากรน้ำ โดยสวน

ประสานและบริหารจัดการลุมน้ำ สำนักงาน
ทรัพยากรน้ำภาค 1 กรมทรัพยากรน้ำ มีบทบาทเปน
ผูจัดการเครือขาย โดยสงเสริมใหเกิดการรวมกลุม
เครือขาย และเชื่อมโยงเครือขายเขาไวดวยกัน เกิดการ
แลกเปลี่ยนเรียนรู รวมไปถึงการมีสวนรวมบูรณาการ
กับหนวยงานอื่น ๆ ในการเพิ่มศักยภาพของผูนำในกลุม
เครือขาย ซึ่งมีการสรางความรูความเขาใจในเรื่องของ
การวางแผนโครงการและถายทอดเทคโนโลยี เชน
การนำขอมูลไปใชประโยชน (GIS) เปนตน ภาพจากกองสื่อสาร : ฝายตนน้ำ

ในระยะตอมา กรมทรัพยากรน้ำไดพัฒนาศักยภาพ
ผูนำชุมชนตนแบบ ปรับวิถีชีวิตตามสถานการณวิกฤตน้ำ
ใหเปนตนแบบ โดยถอดบทเรียนการดำเนินงานที่
บานสามขา ตำบลหัวเสือ อำเภอแมทะ จังหวัดลำปาง
ซึ่งหมูบานสามขาเปนหมูบานขนาดกลาง มีจำนวน
ประชากรประมาณ 700 คน ซึ่งในอดีตเคยไดสัมปทาน
ปาไม หลังสัมปทานปาไมสิ้นสุดลง หมูบานประสบ

ภาวะแหงแลง ชาวบานจึงขึ้นไปทำไรเลื่อนลอยบนเขา
ซึ่งเปนบริเวณปาตนน้ำทั้งหมด ระหวางป พ.ศ. 2523
ถึง พ.ศ. 2540 หมูบานไดประสบภาวะภัยแลงมาโดยตลอด
จึงไดมีการระดมความคิดเห็นและหาทางแกไขปญหา

ประมวลสาระนารูเรื่อง “น้ำ” 15