Page 57 - Trinh bay Dia chi Quang Yen (Ver-2020 online)

Phaàn I: Ñòa lyù töï nhieân, ñòa lyù haønh chính vaø daân cö  57

1.4. Vai trò của sinh vật

Thảm thực vật phong phú đã tạo ra các nguồn gốc vật chất hữu cơ ban đầu cho đất
đai ở Quảng Yên. Trong quá trình sinh trưởng cho đến hoàn thành chu kỳ sống, xác của
các loại thực vật bị phân hủy, hình thành nên lớp mùn bã hữu cơ thực vật cung cấp chất
dinh dưỡng cho đất. Bên cạnh đó, chúng còn đóng vai trò là lớp phủ xanh bảo vệ đất khỏi
xói mòn, rửa trôi trong mùa mưa.

Động vật đóng vai trò tương đối quan trọng trong sự hình thành các tầng mùn bã.
Chất thải do chúng tạo ra là nguồn bổ sung hữu cơ tốt, tạo độ giàu cho đất. Khi hoàn
thành chu trình vòng đời, xác của những loài động vật bị phân hủy trong lòng đất dưới
tác động của các loài vi sinh vật tạo thành mùn, góp phần hình thành đất. Vi sinh vật
công phá các chất hữu cơ, thúc đẩy mùn hóa và phân giải thành các chất dinh dưỡng dễ
tiêu, làm tăng độ phì nhiêu cho đất.

1.5. Tác động của con người
Quá trình khai hoang và cải tạo đất gắn liền với lịch sử quần cư lâu đời ở Quảng Yên.
Xưa kia, khu vực Quảng Yên ngày nay phần lớn là những bãi sú vẹt hoang vu, nơi có điều
kiện tự nhiên khắc nghiệt, thiên tai thường xuyên xảy ra, thủy triều, ngập mặn... Cư dân
từ những vùng khác đã tới vùng đất này để cải tạo thiên nhiên, khai hoang, lấn biển, mở
mang đất đai, lập ấp, lập làng. Đồng thời, họ sử dụng nhiều phương pháp như lấp sông,
khoanh vùng, kè đá, lấn biển và mở rộng hòn đảo trũng, thấp hơn mặt nước biển thành
một vùng đồng ruộng phì nhiêu, làng mạc trù phú. Sử sách đã ghi lại rằng, từ Triều Lê
(thế kỷ XV), đã có những làng xóm ở thị xã Quảng Yên ngày nay được lập ra từ kết quả
của những cuộc khai hoang lấn biển, lập ra làng mới ở vùng Hà Nam, sau đó đắp đập,
ngăn sông, mở đường... lập thêm nhiều làng mới, xã mới như: Sông Khoai, Hà An.

Hoạt động sản xuất của con người cũng ảnh hưởng tới quá trình hình thành đất như: sử
dụng phân bón nâng cao độ phì của đất, xen canh, luân canh với cơ cấu giống hợp lý, hình
thành tầng sét loang lổ, canh tác lúa nước hình thành glây, hệ thống thủy lợi làm giảm
mức độ phèn, trồng rừng và cây lâu năm hạn chế xói mòn rửa trôi, tăng độ tơi xốp của đất.

Tuy nhiên những hoạt động của con người cũng làm suy thoái đất, gây xói mòn, bạc
màu đất, làm ngập úng gây oxi hóa đất, đặc biệt các hoạt động công nghiệp trong thời gian
gần đây đang làm ô nhiễm môi trường đất, thúc đẩy nhanh sự biến đổi cấu trúc của đất.

2. Các loại đất và phân bố

Đất là nguồn tài nguyên quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương.
Đất tại thị xã Quảng Yên được chia thành 5 nhóm chính :
(1)
2.1. Nhóm đất mặn

Nhóm đất mặn được hình thành từ phù sa sông, biển lắng đọng trong môi trường
nước biển do trầm tích biển hoặc do ảnh hưởng của nước mặn tràn hoặc do mạch nước
ngầm ven cửa sông. Do sự bồi tụ của sông biển nên đất cấu thành các lớp có thành phần

(1) Nguyễn An Thịnh, Trần Văn Trường, Dư Vũ Việt Quân: “Yếu tố lãnh thổ và các nguồn lực tự nhiên
huyện Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh”, Đô thị Quảng Yên, truyền thống và định hướng phát triển, sđd,
tr.403-404.