Page 101 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ МАМЛАКАТ ҲУДУДЛАРИНИНГ ИЖТИМОИЙ-ИҚТИСОДИЙ, 2 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ ИННОВАЦИОН-ИНВЕСТИЦИОН САЛОҲИЯТИ
тафсил маълумотлар сифатида қайд этишимизга асос бўлмайди. Демак, қаратган саъй-ҳаракатининг ягона гарови – юқори унумдорликни таъ-
инновация категориясини қараб чиқиш ва инновацион жараёнларнинг минлайдиган замонавий технологияларни рақобатчилардан олдинроқ
ихтисослашган хусусиятларини талқин этиш, уни бошқариш учун ушбу яратишдан иборатдир.
категориянинг мазмун-моҳиятини тўла акс эттирган махсус классифи- инновация иқтисодиётни такрор ишлаб чиқариш жараёнида юзага
кацияни ишлаб чиқиш тақазо этилади. инновацияни таҳлил этишнинг чиқадиган ғоялар трансформациясининг натижаси, изланишлар, иш-
муҳим асосий босқичи сифатида таснифлашнинг бир қатор аломатлари- ланмалар, янги ёки такомиллаштирилган илмий-техникавий, ижтимо-
ни ўрганиш талаб этилади. ий-иқтисодий, сиёсий ва бошқарув қарорлари сифатида талқин этилади.
«инновация» категорияси билан боғлиқ тушунча ва изоҳларни бериш- инновацияни инновацион жараённинг маҳсули сифатида ҳудудий бо-
га яна бир қатор иқтисодчи олимлар: а.и.Пригожин, Ю.в.яцковечлар зорларда «ишлаб чиқарувчи» ва «истеъмолчи» ўрнида кўриш таҳлилни
ўз тадқиқотларида эътибор қаратишган. Уларнинг илмий изланишла- анчагина осонлаштиради. Бунинг учун «инновацион потенциал» тушун-
ри, олиб борган тадқиқотларини ўрганиш инновация (янгилик) турла- часини ёритиш ва ҳудудларнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланишига
ри таснифини бериш имконини берди. н.П.Завлин ўз тадқиқотларида баҳо беришда ундан кенг фойдаланиш илмий-методик жиҳатдан тўғри
инновация, инновация масштаби, инновация суръати, самарадорлиги, бўлади. «инновацион потенциал» категориясини батафсил талқин қилиш
инновация босқичи, натижавийлиги каби таснифларни келтириб ўт- учун қуйидаги асосий қарашларни келтирамиз:
ган. аммо илмий тадқиқотларни ўрганиш давомида шу нарсага гувоҳи 1. инновацион потенциал бу илмий, интеллектуал, ижодий ва илмий-
бўлдикки, инновация таснифининг муфассал, тўкис изоҳи ҳали келтириб техникавий ихтироларнинг йиғиндиси;
ўтилмаган. 2. инновацион потенциалга инновацион фаолиятни амалга ошириш-
шунинг учун ҳам ушбу масала бўйича муаллиф инновациянинг барча ни таъминловчи мавжуд ресурслар сифатида қараш;

хусусиятларини, тизимий элементларини очиб беришга хизмат қиладиган 3. инновацион потенциал инновацияни амалга оширишда ресурслар-
ва инновацион жараёнларни таъмин этишга қаратилган тасниф хусусида дан унумли фойланишни таъминлашга хизмат қиладиган янги имкони-
тўлиқроқ илмий-услубий маълумот беришни кўзда тутади. ятлар;
Ўрганилган тадқиқот ишларидан ҳосил бўлган қарашларни умумла- 4. инновацион потенциалнинг интеграллашган кўриниши – ресур-
штириб, уларнинг «инновация»га берган таърифларини уйғунлаштирган сларнинг жорий қиймати ва ундан фойдаланиш имконияти;
ҳолда, ўзимизнинг жузъий хулосаларимизни баён этадиган бўлсак, «Ин- 5. инновацион потенциални инновацион фаолиятни амалга ошириш-
новация» динамик ва статистик жиҳатдан яратилган янгилик ва га қодир бўлган иқтисодий субъектнинг тайёргарлиги ва қобилияти си-
илм-фан ютуғининг охирги босқичигача боришини таъминлашга фатида кўриш.
қаратилган ва бунинг натижасида маълум бир иқтисодий самарани кўпгина минтақашунос олимлар ҳудуднинг ривожланишини иккига
юзага келтирадиган жараён ҳисобланади. бўлиб ўрганишни тавсия этадилар. Булар: инновацион ривожланишга
шуни назарда тутиш лозимки, инновацияни жорий этиш натижасида ўтиш учун ҳудудда мавжуд бўлган барча шароит ва имкониятлар; иккин-
тез фурсатда иқтисодий самарага эришиш мумкин эмас, чунки иннова- чиси, инновацион фаолиятни фаоллаштиришга қодир бўлган иқтисодий
цияни жорий этиш босқичида унинг капитал сиғими юқори, уни эксплу- субъектларнинг қобилиятлари. 1
атация қилиш давомида эса капитал тежамкорлиги юқори бўлади. Бизнинг фикримизча, ҳудудларни инновацион ривожланишининг
Зеро, инновацион лойиҳаларни амалга ошириш, уларни иқтисодий- асосини мавжуд ресурслардан самарали фойдаланиш натижасида ижти-
ижтимоий ҳаётимизга татбиқ этиш учун ҳудудий шарт-шароитлар ва моий-иқтисодий кўрсаткичларнинг миқдорий ва сифат жиҳатидан ўзга-
инвестицион маблағларнинг мавжудлиги талаб этилади. Бугунги кун- риши (кўпайиши) ташкил этади. натижавий кўрсаткичларнинг таъмин-
да корпорациялар томонидан катта маблағлар илм-фанга, янги ихтиро- ланиши пассив (инновациянинг ривожланиши учун мавжуд шароит) ёки
ларни кашф этишга йўналтирилмоқда. корпорацияларнинг келажак-
да юқори фойдага эришиш мақсадида олиб бораётган сиёсати ҳамда 1 Москвина О.С. инновационный потенциал как фактор устойчивого развития региона.
рақобатбардошликни ошириш, ўз мақеини (имижини) сақлаб қолишга http://journal.vscc.ac.ru/php/jou/30/art30_02.php

100 101