Page 108 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ МАМЛАКАТ ҲУДУДЛАРИНИНГ ИЖТИМОИЙ-ИҚТИСОДИЙ, 2 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ ИННОВАЦИОН-ИНВЕСТИЦИОН САЛОҲИЯТИ
ҳудуд иқтисодиётига етказилаётган зарар сифатида қараш мантиқий ► миграция ва унга таъсир кўрсатувчи омилларни аниқлаш;
жиҳатдан тўғри бўлади. ► истиқболда ҳудудий меҳнат ресурсларининг ўзгаришини ҳисоблаш
Ҳудудий меҳнат ресурслари ва унинг таркибини 2.3.1-расм орқали (пронозлаш);
изоҳлаш мумкин. ► ҳудудий меҳнат бозорининг ҳолати, унинг ривожланиши, талаб ва
Ҳудудий статистика идоралари томонидан меҳнат ресурслари ва таклифига баҳо бериш ва ҳ.к.
меҳнат бозори таҳлил қилинаётганда бир қанча илмий-услубий ва ама- Ҳудудий меҳнат статистикаси учун меҳнатга доир ҳисоботларда
лий вазифаларни амалга ошириш кўзда тутилади: тақдим этилган маълумотлар, ҳудудий статистика идоралари томонидан
► ҳудудда мавжуд бўлган меҳнат ресурслари сони, уларнинг аҳолини рўйхатга олиш бўйича амалга оширилган танланма кузатувлар,
тармоқлар ва соҳалар бўйича таркибини аниқлаш; ишсизликни аниқлаш бўйича ташкил этилган махсус хронометражлар
► ҳудуднинг меҳнат ресурслари, иқтисодий фаол аҳолиси, меҳнатда статистик ахборотлар базаси бўлиб хизмат қилади. Ҳудуднинг ижтимо-
бандлар ва ишсизларнинг таркиби, тузилмаси ва динамикасининг ий-иқтисодий салоҳияти таркибини ҳосил қиладиган компонентларни
ҳолатини ўрганиш; кетма-кет назарий-услубий, илмий-амалий жиҳатларини очиб берамиз.
► меҳнат ресурсларидан тизимли фойдаланиш кўрсаткичлари асо- Бунинг учун юқорида баёни келтирилган меҳнат ресурслари ва уларни
сида ҳудудий меҳнат ресурслари баланси ва иш вақтларини ҳисоблаш формулаларини таҳлил этамиз.
тузиш; Ҳудудий меҳнат ресурслари ва иқтисодий фаол аҳоли сони маълум
► ҳудуддаги меҳнатда банд бўлган аҳолининг даражаси ва тузилма- бир вақт оралағида ёки ўртача вақт оралиғида аниқланади. Меҳнат ре-
сининг тавсифини ишлаб чиқиш; сурсларининг ўртача қиймати, мавжуд маълумотларга кўра, ўртача ариф-
► ишсизликнинг ҳолати, интенсивлиги, таркиби ва динамикасини метик ва ўртача хронологик формула орқали келтириб чиқарилади.
ўрганиш; Меҳнат ресурсларининг ўртача қиймати мавжуд маълумотларга
► ҳудудий меҳнат ресурсларининг табиий ҳаракати ва қайта ҳосил кўра ўртача арифметик ва ўртача хронологик формула орқали келтириб
бўлишининг (қайта ишлаб чиқарилиши) тавсифини бериш; чиқарилади.
1. агарда меҳнат ресурслари (МР) ёки иқтисодий фаол аҳоли сони
МЕҲНАТ РЕСУРСЛАРИ бўйича статистик маълумотлар ҳисобот йилининг боши ва охири учун
берилган бўлса, у ҳолда меҳнат ресурслари ўртача арифметик формула
Ишлаб чиқаришдан Уй бекалари, Норасмий орқали ҳисоблабнади.
Бандлар Ишсизлар ажралган ҳолда бола тарбияси бандлар
ўқиётганлар билан бандлар М + М йо
йб
ˆ
M = –––—–—— (2.1)

2

ˆ
Фаол аҳоли Бу ерда, M – меҳнат ресурсларининг ўртача сони; М – ҳисобот йи-
йб
Нофаол аҳоли
лининг бошида мавжуд бўлган меҳнат ресурслари сони; М – ҳисобот
йо
Ёлланиб йилининг охирида мавжуд бўлган меҳнат ресурслари сони.
ишлаётганлар 2. Меҳнат ресурслари ва иқтисодий фаол аҳоли сонини янада аниқлик
Ёлланмасдан асосида ҳисолаб чиқариш учун бир хил вақт оралиғида, яъни чорак ёки
меҳнат ой бошида олинган статистик маълумотлар орқали ўртача хроноло-
қилаётганлар гик формуладан фойдаланиб аниқланади. Ўртача хронологик формула
қуйидагича изоҳланади:
МЕҲНАТДА БАНД БЎЛМАГАНЛАР
2.3.1-расм. Меҳнат ресурслари таркиби. 1 (2.2)
1 Муаллиф ишланмаси.

10 10