Page 17 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ 1 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ ИЛМИЙ-НАЗАРИЙ АСОСЛАРИ
тициялаш объектлари сифатида ҳудудлар фаолиятининг ташқи ва ички
омилларини қамраб олади.
Т.М.Смаглюкова ҳудудларнинг инвестицион жозибадорлигини белги-
лайдиган омиллар гуруҳига қуйидагиларни киритади:

• сиёсий; • инновацион;
• ижтимоий; • ишлаб чиқариш;
• иқтисодий; • меҳнат;
• экологик; • молия;
• инфратузилмавий; • инвестицион;
• ҳуқуқий, жиноий; • хом ашё ресурси.

Унинг фикрича, барча келтирилган омиллар ёрдамида қўйилмаларнинг
1.1.1-расм. «Инвестицион жозибадорлик», «инвестицион иқлим», «инвестицион риск (хатарлик)ка тортилган даражаси таҳлил қилиниши мумкин.
фаоллик» ва «инвестицион имиж» тушунчаларининг ўзаро Тармоқлар даражасида қўйилмаларнинг хатарлик даражасини баҳолаш
боғлиқлик механизми
учун ушбу рўйхатдан сиёсий, ижтимоий, инфратузилма, қонуний ва жи-
ратузилма, ижтимоий-иқтисодий шароитлар, инвесторлар манфаатини ноий, инновацион ва ресурс – хом ашё омиллари чиқариб ташланган. Бу
ҳимоя қилиш даражаси, солиққа тортиш даражаси, стратегик ва маъму- уларнинг таҳлил қилинаётган кўрсаткичларни шакллантиришга етарли
рий ресурслар. даражада таъсир кўрсатмаётгани билан изоҳланади.
Юқорида қайд этганимиздек, инвестицион жозибадорлик иқтисодий Бундан ташқари, битта кўрсаткичларни ҳам ҳудудий, ҳам тармоқ ин-
категория бўлиб, инвестицион фаолиятга объектив ва субъектив маълу- вестицион жозибадорлик омилларига киритиш мақсадга мувофиқ эмас,
мотлар орқали таъсир кўрсатиши билан намоён бўлади. Тақдим эти- деб ҳисобланади.
1
лган расмда таъкидлаб ўтган тушунчаларимизга схематик тарзда нигоҳ Мамлакат/ҳудуднинг қулай инвестицион муҳитининг шакллани-
ташланган. шига таъсир кўрсатувчи омилларни кўриб чиқиб, шуни таъкидлаш ке-
Бизнинг наздимизча, инвестиция муҳитини ҳар томонлама, чуқур ракки, давлатнинг жаҳон ҳамжамиятида инвестицион жозибадорлик
таҳлил қилиниши асносида инвестиция таваккали баҳоланади ва нуқтаи назардан яхлит намоён бўлиши муҳим аҳамият касб этади. Дав-
аниқланади. инвестиция муҳити ва таваккал даражалари бир-бирига латнинг инвестицион нуфузини юқорига қараб силжитиш стратегияси
тескари нисбатдадир. инвестиция муҳити қанчалик қулай бўлса, ин- тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларни жалб қилиш учун катта
весторнинг тадбиркорлик таваккали шунчалик паст даражада бўлади ва аҳамиятга эга.
бу инвесторларнинг кириб келишини фаоллаштиради. аксинча, инвес- 50 та саноати ривожланган ва ривожланаётган давлатларнинг тажри-
тиция муҳити ноқулай бўлса, таваккал даражаси юқори бўлади. Бу эса, басига таянган ҳолда олиб борилган тадқиқотлар шуни кўрсатадики, ин-
инвестиция қабул қилувчи томон сарф-харажатларининг ўсишига олиб вестицияларни киритишга кетган маркетинг харажатлари тўғридан-тўғри
келади. инвестиция муҳитининг ҳолати фақат инвестор учун эмас, балки хорижий инвестицияларнинг ўсишига кўмаклашади. Ушбу тадқиқотда
инвестиция қабул қилувчи учун ҳам муҳимдир. инвестицион нуфузнинг олдинга қараб силжишига сарфланган ҳар бир
иқтисодчи олим Т.М.Смаглюкова инвестицион жозибадорликни бел- долларнинг соф келтирилган (дисконтланган) қиймати 4 долларга тенг
гиловчи барча кўрсаткичлардан комплекс баҳолаш талабларига кўпроқ бўлган фойдани олиб келиши исботланган.
мувофиқ келадиган кўрсаткичларни ажратиб олади. Унинг фикрича, алоҳида инвестицион агентликлар ишларида олиб борилган тад-
мазкур кўрсаткичлар инвестицион жараённинг барча томонларини акс қиқотлар шуни кўрсатмоқдаки, энг самарали инвестициялар мазкур дав-
эттирувчи инвестицион жозибадорлик омиллари таркибига киритилади. 1
Смаглюкова Т.М. общие подходы к формированию региональной инвестиционной
шаклланган кўрсаткичларнинг йиғиндиси иқтисодий тизим ва инвес- политики // Современные проблемы науки. – 2014. № 1.

1 1