Page 19 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ 1 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ ИЛМИЙ-НАЗАРИЙ АСОСЛАРИ
латнинг аниқ салоҳиятли мижозлари учун ишлаб чиқилган фаол марке- бу эса иқтисодиётга жалб қилинган инвестициялар ҳажмини сезиларли
тинг стратегияси билан бирга у ёки бу секторга киритилган инвестиция- даражада оширишга қаратилган инвестиция муҳитини яхшилаш бўйи-
лар ҳисобланади. ча амалий чораларни ва уларнинг самарадорлигини оширишни талаб
2020 йил якунига кўра, асосий капиталга қўйилган инвестициялар қилади.
ҳажми реал қийматда 2019 йилга нисбатан 8,2 фоизга камайди ва 202 инвестицияларнинг асосий манбалари ҳисобланган давлат ташқи
трлн. сўмни ташкил қилди. Марказлаштирилган манбалардан молияла- қарзи, Тикланиш ва тараққиёт фонди маблағлари, кафолатланмаган хори-
штириладиган инвестициялар ҳажми 34,9 фоизга камайиб, 39,3 трлн. жий кредитлар ва тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар, шунингдек
сўмни ташкил этди. тижорат банклари кредитларининг яиМга нисбати 2019 йилда 23,1 фо-
шунингдек, бюджет маблағлари ҳисобидан молиялаштириладиган изни ташкил этган бўлса, 2020 йил якунига кўра ушбу кўрсаткич яиМ-
инвестициялар 33,6 фоизга, ЎТТЖ маблағлари 75,7 фоизга, ҳукумат то- нинг 20,1 фоизини ташкил этди. 1
монидан кафолати таъминланган хорижий инвестициялар ҳажмида (2020 шунингдек, тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларнинг юқори тех-
йилда) тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар ҳажми 32,7 фоизга (ка- нологияли ва инсон капиталига фаол йўналтирилмаслиги мамлакатда
фолатланмаган хорижий кредитларни инобатга олмаган ҳолда) камайиб, юқори даражадаги инклюзив ўсишга эришиш ва камбағаллик даража-
2,9 млрд долларни (доллар эквивалентида пасайиш 33,8 фоизга етди) сини қисқартириш каби мақсадларга эришиш жараёнини хавф остига
ташкил этди. қўймоқда.
кафолатланмаган хорижий кредитлар қуйидаги тармоқларда инвести- Инвестицион муҳитни яхшилашга қаратилган давлат сиёсатининг
ция лойиҳаларини амалга ошириш ҳисобига ўтган йилнинг шу даврига асосий йўналишлари сифатида қуйидагиларни келтириш мумкин:
нисбатан 1,6 баробардан зиёд (2,4 млрд доллардан 3,5 млрд долларгача) ► инновацион ва тадқиқот фаоллиги, ахборот технологиялари соҳа-
ўсди, жумладан: сида биринчи тоифадаги тадқиқот марказларини қўллаб-қув-
► нкМк – 636,5 млн доллар; ватлаш;
► «Ўзбекнефтгаз» аЖ — 154,8 млн доллар («шўртан ГкМ» МЧЖ – ► технопарк ва инновацион кластерларни ташкил этиш; 2
ишлаб чиқариш қувватини ошириш» — 122,7 млн доллар); ► хорижий инвесторлар учун қулай бўлган инфратузилма ва моли-
► «Ўзелтехсаноат» аЖ – 101,8 млн доллар (маиший музлатгичлар явий шароитларни шакллантириш. Улар қаторига: саноат кор-
ишлаб чиқариш – 48 млн доллар);
► аТкР вазирлиги — 89,4 млн доллар (кенг полосали телекоммуни- хоналарини қуриш учун ер участкаларини, илмий-тадқиқот, та-
жриба-конструкторлик ишлари ва касбий тайёрлаш соҳасида
кация тармоғини ривожлантириш – 35,5 млн доллар);
► «Ўзқурилишматериаллари» аЖ – 91 млн доллар. лойиҳаларни амалга ошириш учун грантларни, ер участкалари,
Тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларнинг 22,1 фоизи табиий газ бино ва технологик ускуналарни харид қилишга кетган харажат-
ишлаб чиқариш соҳасидаги лойиҳаларни амалга оширишга, 22,5 фоизи ларни қоплаш учун капитал субсидияларини, солиқ имтиёзларини
бошқа металл бўлмаган минерал маҳсулотларни ишлаб чиқариш, 9,3 фо- бериш;
изи қурилиш ишларига йўналтирилган. ► инвестицион жараёнлар инфратузилмаларини ривожлантириш
Бундан ташқари, экспорт салоҳияти юқори бўлган – машинасозлик, учун давлат-хусусий шерикчилик институтини шакллантириш.
электротехника, металлургия, кимё ва фармацевтика тармоқларида асо- Ўзбекистон ҳудудлари ўзининг ранг-баранглиги билан ажралиб ту-
сий капитални шакллантириш учун тўғридан-тўғри инвестицияларнинг ради. шу боис салоҳиятли инвесторга инвестициялаш тўғрисидаги
даражаси пастлигича қолмоқда. инвестициялар ва кредитлар 28 фоизга қарорни қабул қилиши учун ҳар бир ҳудуднинг инвестицион салоҳияти
камайган. тўғрисидаги объектив ахборот мавжуд бўлиши лозим. Ҳудудларнинг ин-
Таъкидлаш лозимки, инвестициялар соҳасидаги мавжуд тенденци- 1
яларнинг давом этиши 2021 йилда иқтисодий ўсиш суръатларига (5,1% 2 https://www.gazeta.uz/uz/2021/02/26/investments/
И з о ҳ : Ҳудудий инфратузилмани шакллантиришда кластерларнинг аҳамияти борасидаги
даражасида деб прогноз қилинмоқда) эришишга таҳдид солиши мумкин, батафсил маълумотлар, изланишлар монографиянинг 1.4-бандида ўз аксини топган.

1 1