Page 246 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ
P. 246
Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ COVID-19 ПАНДЕМИЯСИ ШАРОИТИДА КАМБАҒАЛЛИК, ХАЛҚАРО 5 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ АЛОҚАЛАР ВА ОЗИҚ-ОВҚАТ ХАВФСИЗЛИГИ МАСАЛАЛАРИ
парламентида сўзлаган нутқида XXI-асрнинг Буюк ипак йўли ҳақидаги 5.1.1 - ж а д в а л
фикрларини такрорлади. Тадқиқот давомида ўрганилаётган 48 та «Бир макон – бир йўл»
Жаҳон амалиётида транспорт тизимини ривожлантиришга қаратилган қатнашчиларининг иқтисодиёти рўйхати. 1
махсус тадқиқот марказлари ташкил этилган ва ушбу йўналишдаги му- Минтақа Иқтисодиётлар
аммоларнинг илмий ечимини топишга бағишланган мақсадли илмий из- Шарқий Осиё Хитой Халқ Республикаси, Мўғулистон
ланишлар олиб борилмоқда. Жумладан, денгизга тўғридан-тўғри чиқиш Жануби-Шарқий Осиё Бруней Султонлиги, Камбоджа, Индонезия, Лао Халқ Демок-
имконияти бўлмаган давлатлар учун муқобил бўлган арзон ва қисқа ратик Республикаси, Малайзия, Мянмар, Филиппин, Сингапур,
транспорт коридорларини яратиш, мультимодал транспорт коридорлари- Таиланд, Шарқий Тимор, Ветнам
дан фойдаланишни ривожлантириш, замонавий ва қулай транспорт-ло- Жанубий Осиё Афғонистон, Бангладеш, Бутан, Ҳиндистон, Малдив ороллари,
Непал, Покистон, Шри Ланка
гистика хизматларини жорий этиш, товар таннархида транспорт харажат- Марказий Осиё Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон, Туркманистон,
ларини қисқартириш каби масалаларга кенг илмий доиралар томонидан Ўзбекистон
алоҳида эътибор қаратилмоқда. Яқин Шарқ ва Шимолий Баҳрайн, Миср, Эрон, Ироқ, Исроил, Иордания, Қувайт, Ливан,
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 2 декабрдаги ПҚ- Африка Уммон, Қатар, Саудия Арабистони, Фаластин Миллий Маъ-
3422-сонли «2018-2022 йилларда транспорт инфратузилмасини такомил- мурияти, Сурия, Бирлашган Араб Амирлиги, Яман
лаштириш ва юк ташишнинг ташқи савдо йўналишларини диверсифика- ХI-aср Денгиз Ипак Йўли Эфиопия, Кеня, Марокаш, Янги Зеландия, Панама, Корея,
Жанубий Африка
циялаш чора-тадбирлари тўғрисида»ги Қарори, 2017 йил 7 февралдаги
ПФ-4947-сонли «Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш Лойиҳага кўра, Марказий осиё, яқин шарқ, Жанубий осиё, Жанубий-
бўйича Ҳаракатлар стратегияси тўғрисида»ги ҳамда 2015 йил 6 март- шарқий осиё ва европанинг айрим минтақалари молия билан таъмин-
даги ПФ-2313-сонли «2015-2019 йилларда мухандислик коммуникация ланади. Таҳлилчиларнинг фикрича, янги Буюк ипак йўлининг ташкил
ва йўл-транспорт инфратузилмасини ривожлантириш ва модернизация қилиниши Хитойни жаҳондаги етакчи давлатлардан бирига айланти-
қилиш дастури тўғрисида»ги фармонлари соҳа ривожи учун ҳуқуқий- ришни мақсад қилиб қўйган. шунингдек, «осмон ости мамлакати»нинг
меъёрий ҳужжат вазифасини ўтайди. осиё-Тинч океани минтақасида ҳам нуфузи ортади, ҳамда минтақадаги
Бугунги кунда халқаро иқтисодий муносабатларнинг ривожланиши, сиёсий ва иқтисодий таъсири кенгаяди (5.1.1-жадвал).
интеграцион жараёнларнинг тобора чуқурлашиши ва халқаро савдо са- Мутахассисларнинг фикрига кўра, Хитой ўзининг темирйўл ва
марадорлигининг транспорт логистикасига боғланиб қолиши мамлакат- қурилиш компаниялари хорижга чиқишидан манфаатдор ҳисобланади.
ларнинг бир лойиҳа остида бирлашиш заруриятини келтириб чиқарди. Россия-Хитой ҳукуматлари темирйўл масаласида бир қатор лойиҳаларни
Ушбу зарурий жараённи рўёбга чиқариш ва минтақалараро интеграцион биргаликда ишлаб чиқмоқда. Ҳозирда Хитой Пекин – Лондон йўналиши-
алоқаларни ривожлантириш мақсадида Хитой Халқ Республикаси «Бир да тезюрар поездлар қатновини йўлга қўйиш бўйича ҳам бош қотирмоқда.
макон – бир йўл» лойиҳаси ташаббусини илгари сурмоқда. Aгар бу лойиҳа амалга ошадиган бўлса, у ҳолда йўловчилар атиги икки
Ўтган йили Хитой пойтахти Пекинда «Бир макон – бир йўл» деб ном- кун ичида Лондондан Пекинга ёки Пекиндан Лондонга етиб олишлари
ланган халқаро анжуман бўлиб ўтган эди. Халқаро ҳамкорлик алоқаларни мумкин бўлади.
ривожлантиришга бағишланган анжуманда Ўзбекистон Республикаси шуни таъкидлаш лозимки, Хитой бундан аввал дунёда энг узоқ масо-
Президенти шавкат Мирзиёев ҳам иштирок этди ва нутқ сўзлади. фали юк поезди йўналишини ишга туширган эди. Бу йўналиш мамлакат
Пекиннинг «Бир макон – бир йўл» лойиҳаси учта қитъада жойлаш- шимолий-шарқидаги Харбин шаҳри ва Германиянинг Гамбург шаҳрини
ган 60 та давлатни қамраб олади. Лойиҳа 10 миллион аҳоли истиқомат ўзаро боғлайди. Хитойга тегишли SHRC (China railway construction) дав-
қиладиган Сиандан бошланиши белгиланган. Бу шаҳарни хитойликлар лат корпорацияси калифорнияга қадар ўта тезюрар поездлар қатновини
цивилизация бешиги сифатида кўришади. Бир вақтлар сайёрамизнинг йўлга қўйиш лойиҳаси устида иш олиб бормоқда. Лойиҳанинг қиймати
энг йирик шаҳри бўлган Сиан минг йиллар давомида Хитойнинг пойтах- 68 миллиард долларга тенг экани айтилмоқда.
ти вазифасини ўтаган. 1 М а н б а: China International Trade Institute
2 2
