Page 38 - ТОЛИПОВА БАХТИГУЛ МОНОГРАФИЯ

Инвестиция жараёнида харажатлар ва хизматлар ўзгариши
мумкинлиги ҳисобга олинмайди.
Муқобил (альтернатив) усулларга қуйидагилар киради:
– тузатилган жорий қиймат усули;
– қўшилган қиймат усули;
– реал опционлар усули.
Тузатилган жорий қиймат усули пул оқимини суғурта риск-
лар қиймати, шунингдек, ажратиладиган субсидия ва имтиёз-
ларни ҳисобга олган ҳолда самарадорлиги алоҳида баҳолана-
диган бир нечта таркибий қисмларга ажратиш имконини бе-
ради. Мазкур усул бир қанча молиялаштириш манбаларидан
ташкил топган инвестиция лойиҳаларини баҳолаш учун энг
самарали усул бўлиб ҳисобланади. Тузатилган жорий қиймат
усулининг асосий камчилиги – бу катта ҳажмдаги қўшимча
маълумотларни ўрганишни талаб этишидир. Соф жорий қий-
мат (NPV)га жорий қиймат (ПВ)ни қўшиш орқали ҳисоблана-
ди.
Қўшилган қиймат усули капиталнинг ўртача қийматидан
юқори бўладиган инвестициянинг даромадлилигини баҳолаш
имконини беради. Ушбу усулнинг асосий устунлиги инвести-
цион лойиҳа маблағларидан самарасиз фойдаланилганда буни
аниқлаш имкониятининг мавжудлигидир. Камчилиги эса вақт
омилини ҳисобга олиш зарурати билан мураккаб пул оқимига
эга лойиҳалар учун прогноз ишлаб чиқиш имконияти йўқлиги-
дир. Ҳисоблашда маҳсулот сотишдан тушган тушум ва ишлаб
чиқаришга сарфланган ресурслар ўртасидаги фарқ олинади.
Узоқ муддатли оралиқда яратилган ёки сотиб олинган ин-
вестиция объектларини баҳолаш имконини реал опционлар
усули беради. У қуйидаги формула орқали ҳисобланади: (1.1)

(1.1)

38 Толипова Бахтигул Фарходовна