Page 54 - 1.ประวัติสาสตร์ชาติไทย ประถม สค.12024

45

เรื่องที่ 1 มรดกทางวัฒนธรรมสมัยสุโขทัย

มรดกทางวัฒนธรรมสมัยสุโขทัยที่สะท้อนถึงวิถีชีวิต และความเป็นอยู่ สภาพ
บ้านเมืองในสมัยสุโขทัย ในเรื่องขนบธรรมเนียมประเพณี ภาษาและวรรณกรรม ศิลปหัตถกรรม

ศาสนา ความเชื่อและพิธีกรรม การละเล่นพื้นบ้าน นาฎศิลป์และดนตรี โบราณวัตถุ โบราณสถาน
เป็นต้น มรดกทางวัฒนธรรมสมัยสุโขทัยที่น่าสนใจ มีดังนี้

1.1 ประเพณีลอยกระทง เผาเทียน เล่นไฟ

สมัยสุโขทัยได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมจากอารยธรรมขอม มีการพบภาพ

จ าหลักที่ปราสาทบายน ในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 มีรูปบุคคลก าลังลอยวัสดุในน้ า ซึ่งน่าจะมี

ความเชื่อมโยงกับความเชื่อเรื่องการลอยประทีปในสมัยสุโขทัย นอกจากนี้ ยังพบชามสังคโลก

สมัยสุโขทัย ที่มีรูปกระทง เป็นลายบนชามสังคโลกอีกด้วย

สมัยสุโขทัย ไม่ได้เรียกว่า ลอยกระทง แต่ใช้ค าว่า เผาเทียน เล่นไฟ เป็นถ้อยค า

ที่ปรากฎในศิลาจารึก หลักที่ 1 ด้านที่ 2 กล่าวถึง ประเพณีและพิธีกรรมในสมัยพ่อขุนรามค าแหง

มหาราช ประชาชนมีการท าพิธีกรานกฐินตามวัดต่าง ๆ แล้วพากันมายัง เมืองสุโขทัย ทางประตู

เมืองทั้ง 4 ด้าน ที่กลางเมืองสุโขทัยมีพระพุทธรูปองค์ใหญ่ ผู้คนต่างมากราบไหว้ และเผาเทียน

เล่นไฟ ซึ่งเผาเทียน หมายถึง การจุดเทียนบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เช่นเดียวกับการจุดธูป ส่วนเล่นไฟ

หมายถึง การจุดดอกไม้ไฟ
จากศิลาจารึก หลักที่ 1 ค าว่า เผาเทียน เล่นไฟ คงหมายถึง ประเพณี และ

พิธีกรรมในงานเฉลิมฉลองไหว้พระในศาสนสถานส าคัญที่อยู่กลางเมืองสุโขทัย เชื่อมโยงกับ
ประเพณีกรานกฐิน ที่มีวันขึ้น 15 ค่ า เดือน 12 เป็นวันสุดท้าย ตามพุทธบัญญัติ

1.2 พนมเบี้ย พนมหมาก พนมดอกไม้

พนมเบี้ย พนมหมาก และพนมดอกไม้ เป็นค าที่ปรากฎในศิลาจารึก หลักที่ 1

ด้านที่ 2 บรรทัดที่ 13 – 17 จารึกไว้ดังนี้

“เมื่อออกพรรษา กรานกฐิน เดือนณึ่งจึ่งแล้ว เมื่อกรานกฐิน มีพนมเบี้ย มีพนม

หมาก มีพนมดอกไม้ มีหมอนนั่งหมอนโนน บริพารกฐินโอยทาน แล่ปีแล้ญิบล้าน ไปสูดญัติกฐิน

ถึงอรัญญิกพู้น”

จากข้อความในศิลาจารึก แสดงให้ทราบว่า พนมเบี้ย พนมหมาก และพนม

ดอกไม้ เป็นเครื่องไทยธรรมส าหรับถวายพระสงฆ์ในพิธีกรานกฐิน หรือพิธีถวายผ้ากฐิน

ตามประเพณีในพุทธศาสนา ภายหลังเทศกาลออกพรรษาแล้ว