Page 16 - Bursa
P. 16

kıymet veriyoruz diyenler… Bursa’nın
           Yeşil Camiini ve buna benzer birçok
           mimarî eserini kıskansınlar da korun-
           ması için insanca hareket etsinler…” 12

           Yunan katliam ve zulmü öyle boyut-
                         13
           lara ulaşmıştı ki , Meclis’te bazı mil-
           letvekillerini  dahi  çileden  çıkarmıştı.
           Bunlar ,  Yunan  vahşeti  karşısında
           kısasa kısas politikası gütme tarafta-
           rıydı.  Böyle  düşünenlerden  biri  olan
           Karasi  Mebusu  Basri  Bey,  “Efendiler!
           Ben protestonun aleyhindeyim. Çünkü
           Cenabıhakk’ın  lütuf  ve  inayetiyle  da-
           vamız artık bitmek üzeredir. Protesto-
           muzu fiilî bir surette yapıyoruz. Müna-
           sipse  bire  onla  mukabele  edeceğimizi
                            14
           Âleme  ilan  edelim...”   diye  seslendi.
           Bu  konuşmaya  mebusların  büyük
           çoğunluğu tepki gösterdi.
           Meclis,  Muhiddin  Baha  ve  arkadaş-
           larının  sunduğu  teklifi  kabul  etti  ve
           Bursa’nın   yakılması    halinde,
           olacakla-rın  sorumluluğunun  asla
           Türklere  ait  olmayacağını  kesin  bir
                              15
           dille dünyaya duyurdu .
           İtilâf Devletleri                  Soldan sağa (oturanlar): Mülazımsani Halil Bey, Jandarma Yüzbaşısı Hasan Bey,
           Bursa’nın Yakılmaması              Fransız binbaşı Brissot, Püskülsüz İsmail Efe
           İçin Çaba Gösteriyor               Ayaktakiler: Gavur Ali Efe, Jandarma Çavuşu Süreyya, Abdürrezzak Sözgeçieren
                                              (Milli Mücadele Yıllarında Bursa, bursadabugun.com)
           Türklerin bu tepkileri temelsiz değil-
           di.  Rumbold’un  8  Eylül  1922  tarihli   Fransız  taburu  getirmeyi  teklif  etti.  torpidosu beklemekteydi .
                                                                                                    22
           raporunda, “Bursa’nın da Eskişehir ve   Ama  Soumelas  Mudanya  ile  haber-
           Uşak’ın   akıbetine   uğramasından   leşmenin  kesik  olduğunu  söyleyerek   Rumbold, Lord Curzon’a gönderdiği
           korkmak için sebep vardır . Pelle Yu-  buna da yanaşmadı .          telgrafta: “... Böyle bir hareketin, hele
                                 16
                                                             18
           nanlıların  Bursa’yı  yakmak  niyetinde                             Yeşil Cami’ye zarar verilmesinin hav-
           olduklarını  Fransız  Başkonsolosluğu   Bunun  üzerine  Heyet,  Bursa’daki  salaya  sığmayan  çılgınlığı  ve  bütün
           ajanının bir telgrafından öğrenmişti...   Mevki  Komutanı  Albay  Ciola-Kopu-  Osmanlı  Türklerince  öylesine  derin
           Üç müttefik subayından mürekkep bir   lo’ya  gitti.  Aynı  şeyi  bu  sefer  Yunan  hürmet  duyulan  bir  kentin  vahşice
           misyonun  Bursa’ya  gönderilmesini   Albayından  istedi.  Bu  kez  Heyete  ya-kılıp   yıkılmasının   doğuracağı
           muvaffık  gördük.  Müttefik  devletlerin   Fransız konsolosu ile iki subay daha  dehşetli  sonuçlar  üzerine  parmak
           Yunanlıların         hareketinden   katılmıştı.  Mevki  Komutanı  da  böyle  basmaya   ihtiyaç   duymuyorum...
                                                                   19
           doğabilecek  misillemelerden  dolayı   bir   güvence   vermedi .   Ancak  Yunanlıların  kendi  hareketleri  böyle
           azınlıkların  akıbetleri  için  hiçbir   Bursa’yı  10  Eylül  günü  20.00’da  misillemeyi  davet  edecek  biçimde
           mesuliyet   kabul   edemeyecekleri   boşaltmaya    başlayacaklarını,  olursa, Müttefik kuvvetler azınlıkların
           hususunda  Yunan  Valisine  çok  sert   Anadolu  Otel’inde  şehri  resmen  mukadderatın-dan   sorumlu
                                                                                          23
                        17
           ihtarlar yapıldı.”  denilmekteydi.   müttefik   askeri   heyete   teslim  tutulamazlar.”  deniliyordu.
                                                           20
                                             edeceğini bildirdi .
                                                                               Sonuç  olarak  Müttefik  Devletlerin
           Bundan  sonra  Bursa’ya  bir  heyet
                                             Bursa’nın  yakılmasına  Müttefik  He-  şehrin yakılmaması yolunda göster-
           gönderilmesine  karar  verildi.  Yarbay
                                                                  21
                                             yeti  mi  engel  olmuştu?   Sorusuna  diği  çabaların  amacının,  Bursa’daki
           Ciampi,  Binbaşı  Howell  ve  Yüzbaşı
                                             ancak  Heyet  bunun  için  çaba  sarf  tarihi  eserlerin  yakılmaması  değil;
           Oliveur’dan  oluşan  heyet,  10  Eylül
                                             etmiştir yanıtını verebiliyoruz. Çünkü  azınlıkların can güvenliğinin sağlan-
           sabah  09.15’te  İstanbul’dan  hareket
                                             hem General Soumelas hem de Albay  ması  ve  Müttefiklerin  özellikle  de
           ederek  12.30’da  Mudanya’ya  ulaştı.
                                             Ciola-Kapulo,  Bursa’nın  yakılmaması  Fransızların  ekonomik  çıkarlarının
           Heyet, saat 17.00 sularında Bursa’ya
                                                                                                           24
                                             konusunda olumsuz cevap vermişti.  korunması olduğu anlaşılmaktadır .
           3 mil uzaklıktaki Yunan Karargâhına
           gelerek Yunan Generali Soumelas ile   Burada  şuna  da  dikkat  çekmek  ge- Bursa Yanmaktan
           görüştü.  Heyetin  Bursa’nın  yakılma-  rekir ki, Müttefiklerin ilk hedefi Bur-  Nasıl Kurtuldu?
           ması  için  istediği  güvence  General   sa’nın yakılmaması değil; azınlıkların
           tarafından verilmedi, bu istek redde-  korunması  problemiydi.  Mudanya   Yukarıda incelendiği üzere iç ve dış
           dildi.  Yüzbaşı  Oliveur  Bursa’yı  geçici   Liman’ında İngiliz, Fransız ve İtalyan   tepkilere rağmen Yunan kuvvetleri
           olarak korumak için Mudanya’dan bir   harp gemileriyle iki ya da üç Yunan   şehri yakmaya kararlıydı. Nitekim 10
           12
   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21