Page 16 - Bursa

kıymet veriyoruz diyenler… Bursa’nın
Yeşil Camiini ve buna benzer birçok
mimarî eserini kıskansınlar da korun-
ması için insanca hareket etsinler…” 12

Yunan katliam ve zulmü öyle boyut-
13
lara ulaşmıştı ki , Meclis’te bazı mil-
letvekillerini dahi çileden çıkarmıştı.
Bunlar , Yunan vahşeti karşısında
kısasa kısas politikası gütme tarafta-
rıydı. Böyle düşünenlerden biri olan
Karasi Mebusu Basri Bey, “Efendiler!
Ben protestonun aleyhindeyim. Çünkü
Cenabıhakk’ın lütuf ve inayetiyle da-
vamız artık bitmek üzeredir. Protesto-
muzu fiilî bir surette yapıyoruz. Müna-
sipse bire onla mukabele edeceğimizi
14
Âleme ilan edelim...” diye seslendi.
Bu konuşmaya mebusların büyük
çoğunluğu tepki gösterdi.
Meclis, Muhiddin Baha ve arkadaş-
larının sunduğu teklifi kabul etti ve
Bursa’nın yakılması halinde,
olacakla-rın sorumluluğunun asla
Türklere ait olmayacağını kesin bir
15
dille dünyaya duyurdu .
İtilâf Devletleri Soldan sağa (oturanlar): Mülazımsani Halil Bey, Jandarma Yüzbaşısı Hasan Bey,
Bursa’nın Yakılmaması Fransız binbaşı Brissot, Püskülsüz İsmail Efe
İçin Çaba Gösteriyor Ayaktakiler: Gavur Ali Efe, Jandarma Çavuşu Süreyya, Abdürrezzak Sözgeçieren
(Milli Mücadele Yıllarında Bursa, bursadabugun.com)
Türklerin bu tepkileri temelsiz değil-
di. Rumbold’un 8 Eylül 1922 tarihli Fransız taburu getirmeyi teklif etti. torpidosu beklemekteydi .
22
raporunda, “Bursa’nın da Eskişehir ve Ama Soumelas Mudanya ile haber-
Uşak’ın akıbetine uğramasından leşmenin kesik olduğunu söyleyerek Rumbold, Lord Curzon’a gönderdiği
korkmak için sebep vardır . Pelle Yu- buna da yanaşmadı . telgrafta: “... Böyle bir hareketin, hele
16
18
nanlıların Bursa’yı yakmak niyetinde Yeşil Cami’ye zarar verilmesinin hav-
olduklarını Fransız Başkonsolosluğu Bunun üzerine Heyet, Bursa’daki salaya sığmayan çılgınlığı ve bütün
ajanının bir telgrafından öğrenmişti... Mevki Komutanı Albay Ciola-Kopu- Osmanlı Türklerince öylesine derin
Üç müttefik subayından mürekkep bir lo’ya gitti. Aynı şeyi bu sefer Yunan hürmet duyulan bir kentin vahşice
misyonun Bursa’ya gönderilmesini Albayından istedi. Bu kez Heyete ya-kılıp yıkılmasının doğuracağı
muvaffık gördük. Müttefik devletlerin Fransız konsolosu ile iki subay daha dehşetli sonuçlar üzerine parmak
Yunanlıların hareketinden katılmıştı. Mevki Komutanı da böyle basmaya ihtiyaç duymuyorum...
19
doğabilecek misillemelerden dolayı bir güvence vermedi . Ancak Yunanlıların kendi hareketleri böyle
azınlıkların akıbetleri için hiçbir Bursa’yı 10 Eylül günü 20.00’da misillemeyi davet edecek biçimde
mesuliyet kabul edemeyecekleri boşaltmaya başlayacaklarını, olursa, Müttefik kuvvetler azınlıkların
hususunda Yunan Valisine çok sert Anadolu Otel’inde şehri resmen mukadderatın-dan sorumlu
23
17
ihtarlar yapıldı.” denilmekteydi. müttefik askeri heyete teslim tutulamazlar.” deniliyordu.
20
edeceğini bildirdi .
Sonuç olarak Müttefik Devletlerin
Bundan sonra Bursa’ya bir heyet
Bursa’nın yakılmasına Müttefik He- şehrin yakılmaması yolunda göster-
gönderilmesine karar verildi. Yarbay
21
yeti mi engel olmuştu? Sorusuna diği çabaların amacının, Bursa’daki
Ciampi, Binbaşı Howell ve Yüzbaşı
ancak Heyet bunun için çaba sarf tarihi eserlerin yakılmaması değil;
Oliveur’dan oluşan heyet, 10 Eylül
etmiştir yanıtını verebiliyoruz. Çünkü azınlıkların can güvenliğinin sağlan-
sabah 09.15’te İstanbul’dan hareket
hem General Soumelas hem de Albay ması ve Müttefiklerin özellikle de
ederek 12.30’da Mudanya’ya ulaştı.
Ciola-Kapulo, Bursa’nın yakılmaması Fransızların ekonomik çıkarlarının
Heyet, saat 17.00 sularında Bursa’ya
24
konusunda olumsuz cevap vermişti. korunması olduğu anlaşılmaktadır .
3 mil uzaklıktaki Yunan Karargâhına
gelerek Yunan Generali Soumelas ile Burada şuna da dikkat çekmek ge- Bursa Yanmaktan
görüştü. Heyetin Bursa’nın yakılma- rekir ki, Müttefiklerin ilk hedefi Bur- Nasıl Kurtuldu?
ması için istediği güvence General sa’nın yakılmaması değil; azınlıkların
tarafından verilmedi, bu istek redde- korunması problemiydi. Mudanya Yukarıda incelendiği üzere iç ve dış
dildi. Yüzbaşı Oliveur Bursa’yı geçici Liman’ında İngiliz, Fransız ve İtalyan tepkilere rağmen Yunan kuvvetleri
olarak korumak için Mudanya’dan bir harp gemileriyle iki ya da üç Yunan şehri yakmaya kararlıydı. Nitekim 10
12