Page 18 - Bursa
P. 18

16 Ekim 1922 günü Atatürk'ü bekleyen Bursalılar
           Sonuç                             şice yakılmasının asla karşılıksız kal-  3 Gnkur. ATASE Arşivi, Kls. 2151, Dos.
                                             mayacağını bütün dünyaya duyurdu   H-14, Fih. 2-26.
           Bekir Sami Bey’in 56'ncı Fırka Komu-
                                             ve bu konudaki kararlılığını çok net   4 Operatör Emin (Erkul)’in Milli Mücadele
           tanı olarak şehre gelmesinden sonra
                                             bir üslupla ifade etti. Türk birlikleri,   Hatıraları, Vakit, 30 Mart 1954. Bu gün-
           Bursa, isyan bölgesi olmaktan çıktı ve
                                             şehrin hasar görmemesi için Yunan-  lerde Bursa Kütahya’dan Eskişehir’den,
           Kurtuluş Mücadelesinde önemli bir
                                             lıların top atışlarına piyade ateşiyle   Yenişehir ve İnegöl’den kafileler halinde
           stratejik nokta haline geldi. Ama daha
                                             karşılık vermek zorunda kaldı. Bur-  gelen Rumların toplanma merkezi olmuş-
           sonra şehrin işgal edilmesi, Türkiye
                                             sa kuzeyden de kuşatılarak Yunan   tu. Bunlar Bursa’daki Rum ve Ermenilerle
           Büyük Millet Meclisi’nde büyük tar-
                                             birliklerinin bir an önce canlarını   birleşip Mudanya’ya, oradan da Yunanis-
           tışmalara neden oldu. Ulusal Kurtuluş
                                             kurtarma telaşına düşmeleri sağlandı.   tan’a göç ediyorlardı. H. Âbidin, Tarihte
           yolundaki çabaları asla unutulmaya-
                                             Bu sırada Püskülsüz İsmail Çetesi de   Ankara İstiklâl Harbi ve Bursa Hatıratı,
           cak olan Bekir Sami Bey’in askerlik
                                             Uludağ’dan inerek şehrin kurtuluş   Sühulet Kütüphanesi (tarihsiz) s. 77.
           mesleğinin sonunu getirdi. Ankara
                                             mücadelesine katkıda bulundu. An-
           bu olayı, Meclis kürsüsüne siyah örtü                               5 Anadolu’dan göçen Rumlar için Dünya
                                             cak Bursa’nın en az hasarla kurtarıl-
           örterek protesto etti. Bu örtü şehrin                               Kızılhaç Teşkilâtı, Milletler Cemiyeti, İngi-
                                             masında belirleyici faktörün, Türkiye
           kurtuluşuna kadar kürsüden kaldırıl-                                liz ve Amerikan yardım kurumlarınca kısa
                                             Büyük Millet Meclisi’nin tutumu ve   sürede önemli miktarda para toplanarak,
           madı.
                                             Türk ordusunun stratejik hamleleri
                                                                               kış gelmeden büyük ölçüde göçmen so-
           İşte Türkler için böylesine önemli   olduğunu söyleyerek doğru bir sapta-  runu halledilmiş oldu. B. N. Şimşir, İngiliz
           olan Bursa’nın Kurtuluş Savaşı’nın   ma yapmış oluruz.              Belgeleri ila Sakarya’dan İzmir’e, 1921-
           son günlerinde işgalci kuvvetler ta-                                1922, 2. Basım, Bilgi Yayınları, İstanbul
           rafından yakılması, tahrip edilmesi                                 1980, s. 382.
           endişeleri başladı. Ancak Yunan kuv-  Dipnotlar                     6 Age, s. 380-381.
           vetleri, Bursa’ya arzu ettikleri zararı   Bu yazı, ilk olarak, Askeri Tarih Bül-  7 Milli Mücadele’de Bursa Mümtaz Şükrü
           veremeden 10 Eylül akşamı şehri terk   teni, Yıl: 25, Sayı: 49, Gnkur. ATASE
                                                                               Eğilmez’in Hatıraları, Hazırlayan: İhsan
           etmek zorunda kaldılar.           Yayınları, Ankara 2000, künyeli dergide
                                                                               Ilgar, 2. Baskı, Tercüman Tarih Yayınları,
                                             yayımlanmıştır.
           Bugünlerde Bursa’nın Yunan kuvvet-                                  İstanbul 1981, s. 146-147. “Artık Yunan
           leri tarafından yakılması durumu,   2 Hüdavendigâr Vilâyeti Salname-i   askerleri Bursa’yı yakacaklarını sokakta
           Müttefik devletleri endişelendirdi.   Resmisi 1324, Matbaa-i Vilâyet, Bursa   ilen ediyordu. Bir Yunan askeri Bursa’da
           Bunun gerçekleşmemesi için çaba   1908, s. 606. N. Akgün, Son 100 Yılın   kalmak isteyen bir Rum kadınına Bursa’yı
           sarf etmeye başladılar. Ancak onları   Bursa Olayları ve Anılarım, Ofset Mat-  yakacaklarını, eğer kendisiyle gelmezse
           ilgilendiren son derece kıymetli tarihi   baacılık, Bursa 1994, s.26. 1909 yılında   onunda Bursa ile birlikte yanacağı tehdi-
           eserlere sahip olan şehrin yakılma-  Hüdavendigâr Vilâyetinde 1.430.198   dinde bulunuyordu.” H. Âbidin, age, s. 78.
           ması değil; Bursa’nın yakılmasının,   Türk, 260.629 Gayr-i Müslim nüfus yaşa-  8 Age, s. 147-148.
           Türkleri çileden çıkarıp; burada bulu-  maktaydı. Daha ayrıntılı bir bilgi vermek   9 S. Ataman, Bursa Tarihçesi, 2. Baskı,
           nan çok sayıda azınlığın can güvenli-  gerekirse toplam 1.690.827 nüfusun   Bursa Emek Basımevi, 1938, s. 15-16.
           ğinin ortadan kalkacağı olasılığıydı.  %85,76’sı Türk, %9,30’u Rum, %4,16’sı
                                             Ermeni, %0,12’si Katolik, %0,07 Protes-  10 Bunların isimleri ve milletvekili olduk-
           Milliyetçiler şehrin yakılmaması için   tan, %0,26’sı Bulgar, %0,09’u Musevi,   ları bölgeler: Nebizade Hamdi (Trabzon),
           siyasi ve askeri alanda her türlü çaba-  %0,09’u Kıptî, %0,02’si ecnebiydi. Hüda-  Hakkı Hami ve Mehmet Şerif (Sinop),
           yı gösterdiler. Önce 7 Eylül’de Türkiye   vendigâr Vilâyeti Salname-i Resmisi 1325,   Operatör Emin (Bursa), Haydar (Van),
           Büyük Millet Meclisi, Bursa’nın vah-  Matbaa-i Vilâyet, Bursa 1325, s.252.  Nuri (Bolu), Ali Vefa (Mersin), Mustafa
   13   14   15   16   17   18   19   20   21   22   23