Page 6 - فیزیک(پودمان 1)

‫فيزيک و اندازه گیری‬

‫باید توجه داشت که هر ک ّمیت فیزیکی متشکل از دو بخش‪ ،‬یعنی اندازه و یکای مربوط به آن کمیت است‪.‬‬
‫به عنوان مثال در شکل ‪ 1‬ـ ‪ 5‬هنگامی که گفته می شود تندی متوسط دونده ‪ 6/5‬متر بر ثانیه است‪ ،‬داریم‪ :‬‬

‫‪ 6/5‬متر بر ثانیه = تندی متوسط‬

‫نام ک ّمیت فیزیکی‬ ‫اندازه (بزرگی) ‬
‫یکا‬

‫‪100m‬‬ ‫نکته‬

‫شکل ‪ 1‬ـ ‪ 5‬محاسبه تندی متوسط دونده‬

‫یکای هر ك ّميت‪ ،‬مقدار معين و ثابتي از همان ک ّمیت است‪.‬‬

‫شکل ‪1‬ـ‪ 6‬استاندارد کیلوگرم فلزی‬ ‫در اندازه گيري هر ک ّمیت‪ ،‬اندازۀ آن را با اندازۀ یکای همان ک ّمیت‬
‫از جنس پلاتین ـ ایریدیوم می​باشد‬ ‫مقایسه می کنند‪ ،‬تا مشخص شود كه اندازه و بزرگي آن چند برابر‬
‫که به صورت قراردادی جرم آن را‬
‫یکایش است‪.‬‬
‫معادل ‪ 1‬کیلوگرم تعریف کرد ​هاند‪.‬‬
‫نتيجه اين مقايسه عددي است كه اندازۀ (مقدار يا بزرگي) آن‬

‫ک ّمیت نام دارد‪ .‬برای مثال یکی از یکاهای مرسوم اندازه گیر ِی جرم‪،‬‬
‫کیلوگرم است‪ .‬در تمام دنیا برای تعریف یک کیلوگرم‪ ،‬استانداردی را‬

‫تعریف نموده اند (شکل ‪1‬ـ‪ .)6‬در نتیجه تمامی اندازه گیری هایی که با‬

‫مقایسۀ جرم جسم با جرم این استاندارد صورت می پذیرد بر حسب‬

‫یکای کیلوگرم گزارش می شوند‪ .‬هنگامی که گفته می شود جرم یک‬

‫هنرجو ‪ 60‬کیلوگرم است‪ ،‬یعنی جرم آن ‪ 60‬برابر جرم استاندارد‬

‫تعیین شده برای یکای کیلوگرم است‪.‬‬

‫با تشکیل گروه هایی سه نفره از هم کلاسی های خود و مشورت با یکدیگر به این سؤال پاسخ دهید که‬ ‫فکر​کنید‬
‫استاندارد تعیین شده برای اندازه گیری یک ک ّمیت‪ ،‬چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟‬

‫اکنون‪ ،‬پس از آشنایی با تعریف دقیق ک ّمیت ها در فیزیک‪ ،‬اگر به دورۀ اول متوسطه بازگردید‪ ،‬متوجه‬
‫خواهید شد که در درس علوم تجربی با ک ّمیت های مختلفی چون طول‪ ،‬جرم‪ ،‬زمان‪ ،‬چگالی‪ ،‬سرعت و ‪...‬‬
‫آشنا شده اید‪ .‬همان گونه که می دانید‪ ،‬در پیرامون ما ک ّمیت های قابل اندازه گیری بسیاری وجود دارد که اگر‬
‫بخواهیم تمامی آنها را جمع آوری کنیم به رقمی بیش از ‪ 100‬ک ّمیت فیزیکی خواهیم رسید و در نتیجه برای‬

‫‪5‬‬