Page 43 - Τεύχος

2.6 Χώροι εμπορικών συναλλαγών στην Ανατολή – Τα Ισλαμικά bazaars

2.6.1 Η οργάνωση της κοινωνίας και της πόλης στον ισλαμικό κόσμο

Στο σημείο αυτό θα μελετηθεί η σχέση των εμπορικών δραστηριοτήτων και
του δημόσιου χώρου στις πόλεις της Ανατολής, που διαφέρουν τόσο γεωγραφικά,
όσο και πολιτισμικά από το πλαίσιο που ευρωπαϊκού χώρου που εστίασε έως
εδώ η ιστορική αναδρομή. Η ισλαμική πόλη οργανώνεται διαφορετικά από την
Εικόνα 30 : Μεσαιωνική αγορά
ευρωπαϊκή, μεσαιωνική πόλη. Αρχικά, η μουσουλμανική κοινωνία εμφανίζεται με
πολύ διαφορετική συνοχή. Πιο συγκεκριμένα, δε συναντάται η έννοια της κοινότητας
όπως στις δυτικές κοινωνίες. Θεωρείται ως το σύνολο διαφορετικών ομάδων που
συνδέονται με συγγενικούς δεσμούς. Δηλαδή το ευρύτερο οικογενειακό πλαίσιο
συνιστά μια ομάδα που εμφανίζεται να συνδέεται με πιο στενούς δεσμούς (Geist,
1985, 5).

Εικόνα 31 : Διεθνές εμπόριο στους μεσαιωνικούς χρόνους
Ουσιαστικά ο 11ος αι. μ.Χ. έφερε στο προσκήνιο μια εμπορική αναγέννηση
με καθοριστικό ρόλο στην εμπορική δραστηριότητα της μεσαιωνικής πόλης
να διαδραματίζουν οι εβδομαδιαίες εμποροπανήγυρεις αλλά και ημερήσιες
αγορές έκθεσης εμπορικών αγαθών, τόσο για τους καταναλωτές, όσο και
τους μικροπωλητές, που οργανωνόταν και δεν πραγματοποιούνταν τυπικά σε
συγκεκριμένες μόνον τοποθεσίες αλλά μετακινούνταν σποραδικά ανά τις ημέρες ή
εβδομάδες. Οι αγορές και οι εκθέσεις αυτές τελούνταν κυρίως υπό την διοργάνωση
μεγαλοϊδιοκτητών ακινήτων, δημοτικών συμβουλίων αλλά και ορισμένων εκκλησιών
και μοναστηριών. Οι ομάδες αυτές παραχωρούσαν τις άδειες οργάνωσης με
στόχο την είσπραξη κερδών μέσω των τελών που τους οφειλόταν. Όσον αφορά Εικόνα 32 : To bazaar ως ενοποιητικό στοιχείο της πόλης σε διαφορετικές ιστορικές
την αντίθεση μεσαιωνικών πόλεων και ηγεμόνων, η οποία εκφράζει τη σύγκρουση περιόδους, διάγραμμα των Αmini M., Mahdavinejad M. et al. (2017)
φεουδαλικής οικονομίας και οικονομίας αγοράς, ο Weber υποστηρίζει ότι υπήρχε
μια de facto συναίνεση, λόγω του γεγονότος ότι στην πόλη υπήρχε η αναγκαία Το μοναδικό πλαίσιο που οι ομάδες αυτές συγκλίνουν με την έννοια της
αγορά προς πώληση των αγροτικών προϊόντων της υπαίθρου και παράλληλα οι κοινότητας είναι το θρησκευτικό. Οι σχέσεις αυτές αποτυπώνονται έντονα στην
ηγεμόνες επέβαλλαν και εισέπρατταν φόρους (Weber, 2003, 194-195). Οι αγορές δομή της ισλαμικής πόλης. Όπως και το σύνολο της πόλης, έτσι και οι κατοικίες
αυτές είχαν εκτός από εμπορικό και έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα, με γιορτές εμφανίζουν μια εσωστρέφεια, που αποτυπώνεται πέραν της λειτουργίας τους και
και θεάματα να λαμβάνουν χώρα ταυτόχρονα. Πρόκειται δηλαδή για τόπους οπτικά στις όψεις των κτισμάτων αλλά και στην γενικότερη πολεοδομική οργάνωση.
συνάντησης και πολιτισμικής μίξης, που διατηρούν οργανική σχέση με την πόλη, Οι ομάδες των ευρύτερων οικογενειών κατοικούν στο δικό τους “συγκρότημα”
συμβολίζοντας την ισχύ του δημόσιου βίου, αλλά και τις σχέσεις εξουσίας που κατοικιών. Αναφορικά με την αστική δομή, ο δημόσιος χώρος της πόλης είναι
επικρατούν. Σε πολλές πόλεις κατασκευάζεται στεγασμένη αγορά (covered market οπτικά ανύπαρκτος. Μόνο μερικοί δρόμοι διέσχιζαν ολόκληρη την πόλη, ενώ οι
hall), ορθογώνιας συνήθως κάτοψης, στον υπαίθριο χώρο της (Kostof, 1992, 96- μεγαλύτεροι δρόμοι εξυπηρετούσαν κυρίως στο να οριοθετήσουν τα οικοδομικά
97), που αποτελεί πρώιμη μορφή των μετέπειτα στοών της βιομηχνικής πόλης, τετράγωνα που περιλάμβαναν τις κατοικίες. Τα σοκάκια ρέουν στον αστικό ιστό
που θα αναλυθούν στη συνέχεια. και σταδιακά συναντώνται στο μοναδικό χώρο έκφρασης της δημόσιας ζωής της

41 Η εξέλιξη των χώρων εμπορίου στο πέρασμα του χρόνου Η εξέλιξη των χώρων εμπορίου στο πέρασμα του χρόνου 42