Page 91 - Τεύχος

διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην οργάνωση της δομής τους, αφού αυτές Έπειτα, μελετώντας το δημόσιο χώρο των εμπορικών κέντρων, πολύ
αποτελούσαν ουσιαστικά το μέσο σύνδεσης πολυσύχναστων δρόμων της πόλης. σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η διαφορά που εντοπίζεται στην πολιτική διάσταση
Με την εδραίωση όμως του βιομηχανικού καπιταλισμού, η σύλληψη της ιδέας τους, συγκριτικά με το δημόσιο χώρο της πόλης. Αρχικά, ο περιορισμός της
των εμπορικών κέντρων, ενώ αποτελούσε ομοίως μια δομή στέγασης εμπορικών κοινωνικής αλληλεπίδρασης, δεν είναι μόνο απόρροια της καταναλωτικής μανίας
δραστηριοτήτων σε ένα μεμονωμένο κτίριο, δεν στόχευε στην σύνδεσή της με τον στην οποία κατευθύνει ο χώρος τους επισκέπτες αλλά όπως αναφέρθηκε και οι
δημόσιο αστικό χώρο, αλλά στην μίμηση αυτού και απομόνωση των στοιχείων απαγορεύσεις για συνάθροιση στους χώρους, με την επιβολή μέτρων όπως το
που τον χαρακτηρίζουν ως πυρήνας ζωής, σε μια κλειστή-μονωμένη ολότητα. Κατά ωράριο λειτουργίας και η στάση στα καθιστικά για ένα προκαθορισμένο χρονικό
αυτόν τον τρόπο, ο δημόσιος χώρος της πόλης συρρικνώθηκε και έχασε την έως όριο.
τότε σημασία του στην λειτουργία της δημόσιας σφαίρας.

Σχετικά με τις μεταβολές που εντοπίζονται στον κοινωνικό χαρακτήρα
των δημόσιων χώρων των εμπορικών κέντρων, συγκριτικά με τους δημόσιους
αστικούς χώρους, σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι περιορισμοί των κοινωνικών
επαφών με στόχο την μεγιστοποίηση των κερδών. Γενικότερα στη διαμόρφωση
του εσωτερικού χώρου των εμπορικών κέντρων λαμβάνονται υπόψιν ψυχολογικοί
παράγοντες για τον περιορισμό των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων και την επίτευξη
του επιθυμητού σκοπού προσέλκυσης πελατών και κέρδους. Πιο συγκεκριμένα,
χρησιμοποιούνται διευθετήσεις τύπου ΄΄κοινωνιο-αποθαρρυντών΄΄ (sociofugal)
που αποθαρρύνουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των ατόμων. Αυτό στοχεύει στην
αποφυγή της στατικότητας των ατόμων. Στόχος είναι ο επισκέπτης να γίνει πελάτης
και άρα το να περιφέρεται στους χώρους αντί να αναπαύεται σε χώρους στάσης, Εικόνα 102 : Το πνεύμα του 20ου αι., Yorktown Center, Σικάγο, 1972
αυξάνει τις πιθανότητες αγοράς-κατανάλωσης. Παρά την μη ύπαρξη γραπτών Αυτές οι συνθήκες, εκτός από την απαγόρευση πολιτικών συναθροίσεων
κανονισμών όπως το ωράριο, έχουν καταγραφεί περιστατικά όπου οι επιτηρητές- και διαδηλώσεων στους χώρους των εμπορικών κέντρων, εξαλείφουν εντελώς τον
φύλακες του χώρου αποτρέπουν τους επισκέπτες να χρησιμοποιούν για μεγάλο πολιτικό χαρακτήρα του χώρου, σε αντιδιαστολή με το δημόσιο χώρο της πόλης.
χρονικό διάστημα τα ανοικτά καθιστικά των εμπορικών κέντρων. Συνεπώς, ο κατ Παράλληλα, ο καθολικός αποκλεισμός συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων από τη
‘εξοχήν κοινωνικός χαρακτήρας του δημόσιου αστικού χώρου καταστέλλεται στα χρήση των χώρων στα εμπορικά κέντρα, όπως οι άστεγοι, οι επαίτες κ.α. στους
όρια λειτουργίας των εμπορικών κέντρων. οποίους επιβάλλεται σχεδόν σε κάθε περίπτωση απαγόρευση εισόδου, δεν συνάδει
με το δημοκρατικό χαρακτήρα της ελευθερίας πρόσβασης και χρήσης του δημόσιου
αστικού χώρου. Τέλος, η επιτήρηση στα εμπορικά κέντρα, μέσω βιντεοσκόπησης
των χώρων με την πρόφαση της ασφάλειας, αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο που
διαφοροποιεί το νόημα του όρου δημόσιος.

Με βάση τα παραπάνω, ο χώρος των εμπορικών κέντρων, παρόλο που
δανείζεται πολλά μορφολογικά στοιχεία του δημόσιου χώρου των πόλεων, δεν
αποτελεί έναν πραγματικά δημόσιο χώρο. Το νόημα του στο πλαίσιο λειτουργίας
των εμπορικών κέντρων αλλοιώνεται και συμβαδίζει με αρχές που ικανοποιούν
τον ιδιωτικό ιδιοκτησιακό τους χαρακτήρα και ακολούθως τους κερδοσκοπικούς
τους στόχους. Αντίστοιχα, ο δημόσιος χώρος των παραδοσιακών κέντρων των
Εικόνα 101 : Πλήθος καταναλωτών συρρέουν στο εμπορικό πόλεων έχει υποστεί μετασχηματισμούς που όπως θα δούμε στη συνέχεια έχουν
κέντρο για τις αγορές των Χριστουγέννων, Woodfield Mall, μεταλλάξει το νόημα και τη λειτουργία του.
Σικάγο, 1972

89 Εμπορικά κέντρα και τάσεις ιδιωτικοποίησης του δημόσιου χώρου Εμπορικά κέντρα και τάσεις ιδιωτικοποίησης του δημόσιου χώρου 90