Page 22 - Trinh bay DTN Dan Phuong

Thöïc daân Phaùp coi reû sinh maïng con ngöôøi Vieät Nam.
Chuùng khoâng quan taâm ñeán söï nghieäp y teá. Dòch beänh haèng
naêm dieãn ra, bieát bao ngöôøi phaûi chòu cheát oan uoång. “Höõu
sinh voâ döôõng” laø tình traïng phoå bieán trong xaõ hoäi cuõ.

Naêm 1931, caû tænh Haø Ñoâng chæ coù moät nhaø thöông vôùi 2 y
syõ vaø vaøi chuïc giöôøng beänh. Tænh coøn nhö vaäy thì noùi gì ñeán
huyeän, ñeán toång, laøng xaõ. Laøm aên vaát vaû, oám ñau khoâng coù
thuoác thang.

Caûnh cheát choùc cöù dieãn ra haèng ngaøy, haèng giôø, luoân luoân

ñe doïa cuoäc soáng cuûa Nhaân daân ta. Chaúng rieâng trong choán
lao tuø ñaõ bao ngöôøi yeâu nöôùc ngaõ xuoáng, trong chieán ñaáu bao
chieán syõ ñaõ hy sinh, trong ñaáu tranh bao baø con bò taøn saùt
maø ngay ôû ñôøi thöôøng khoâng tính ñöôïc heát soá ngöôøi daân phaûi
cheát oan uoång vì ñoùi reùt, vì dòch beänh vaø caû trong nöôùc luõ
cuoán troâi nhöõng laàn ñeâ vôõ. Chính boïn thöïc daân cuõng phaûi thuù
nhaän: “Naêm 1915 traän luõ döõ doäi taøn phaù moät boä phaän mieàn

ñoàng baèng Baéc Kyø,... Ñeâ ñaõ bò nöôùc laøm thuûng ôû Lieân Maïc,
mieàn thöôïng löu Haø Noäi bò vôõ nghieâm troïng” .
(1)
Soáng trong xaõ hoäi ñaûo ñieân, baát coâng, taøn aùc aáy, moät öôùc
mô nho nhoû cuõng bò daäp vuøi. Trai gaùi yeâu thöông nhau nhöng
chaúng laáy ñöôïc nhau bôûi khoâng “moân ñaêng hoä ñoái”, bôûi cheá
ñoä hoân nhaân phong kieán aùp ñaët “cha meï ñaët ñaâu con ngoài
ñaáy”. Nhieàu trai gaùi phaûi chòu eùp duyeân, nhieàu caëp vôï choàng

vì taûo hoân sau naøy tan vôõ. Con gaùi mang tuoåi xuaân ñi laøm leõ,
con trai vì ngheøo khoù neân suoát ñôøi khoâng laáy ñöôïc vôï. Nhieàu
coâ gaùi treû goùa choàng khoâng ñöôïc taùi giaù ñaønh phaûi ñöùng vaäy,
phoâi pha taøi saéc, oâm haän suoát ñôøi. Khoâng theå keå heát noãi ñau
khoå, nhöõng thieät thoøi maø xaõ hoäi ñöông thôøi ñaõ gieo tai bay

vaï gioù cho tuoåi treû.

(1) “Khaûo cöùu ñòa lyù vaø lòch söû Haø Ñoâng” (Monographie de Hadong) - Taøi
lieäu löu tröõ taïi Ban Nghieân cöùu lòch söû Ñaûng Haø Taây.

22