Page 18 - Trinh bay DTN Dan Phuong
P. 18
neùm xaùc xuoáng soâng Ñaùy. Tinh thaàn yeâu nöôùc noàng naøn cuûa
caùc oâng maõi maõi ñöôïc nhaân daân ca ngôïi.
Ñeâm 05/12/1898, sau nhöõng ngaøy toå chöùc chuaån bò löïc
löôïng, cuoäc noåi daäy choáng thöïc daân vaø tay sai taïi Haø Noäi
ñuùng dòp Phaùp môû hoäi chôï taïi nhaø Ñaáu Xaûo, trung taâm thaønh
phoá, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Chaùnh toång Kieân (laøng Ñaêm), phoù
toång Söï (laøng Haïnh Ñaøn), Lang Saùng (töùc Lyù Dieãm laøng Boàng
Lai), Ñoà Maäu (giaùo hoïc laøng Maäu Hoøa) vaø sö cuï Thanh Trang
(truï trì chuøa Haûi Giaùc ôû Haï Moã), Nhaân daân Ñan Phöôïng, Töø
Lieâm goùp phaàn to lôùn khieán cho giaëc hoang mang lo sôï, aên
khoâng ngon, nguû khoâng yeân.
Sau gaàn 40 naêm töø ngaøy 01/9/1858, ngaøy thöïc daân Phaùp
noå suùng vaøo Ñaø Naüng, môû ñaàu quaù trình xaâm löôïc cuûa
chuùng, nöôùc ta hoaøn toaøn rôi vaøo tay giaëc, Nhaân daân phaûi
soáng cuoäc ñôøi noâ leä, “moät coå hai troøng” döôùi cheá ñoä thöïc daân,
phong kieán.
Duø phaûi ñau thöông soáng döôùi aùch ngoaïi xaâm, nhöng Nhaân
daân ta khoâng chòu cuùi ñaàu, quyø goái, baát chaáp moïi khoù khaên,
nguy hieåm laïi anh duõng xoâng leân tieâu dieät quaân thuø. Vaø cuõng
töø ñoù, yeâu caàu ñoäc laäp, töï cöôøng cuûa daân toäc laø nhaân toá quyeát
ñònh taäp hôïp ñöôïc ñoâng ñaûo Nhaân daân ñöùng leân tìm ñöôøng
cöùu nöôùc, cöùu nhaø. Phong traøo Ñoâng Du noåi leân. Tröôøng Ñoâng
Kinh Nghóa Thuïc thaønh laäp taïi Haø Noäi.
Naêm 1907, moät phaân hieäu cuûa tröôøng Ñoâng Kinh Nghóa
Thuïc ñaët taïi Goái Thöôïng (Taân Hoäi ngaøy nay) do oâng Nguyeãn
Vaên Hoaùn toå chöùc. Vôùi noäi dung “Naâng cao daân trí, chaán
khôûi daân khí, ñaøo taïo nhaân taøi”, nhieàu baøi giaûng keùo daøi
haøng thaùng, Nhaân daân caùc vuøng laân caän ñeán nghe raát ñoâng.
Nhieàu ngöôøi nhieät tình goùp tieàn ñeå chi phí cho ngöôøi du hoïc
xuaát döông theo phong traøo Ñoâng Du cuûa cuï Phan Boäi Chaâu.
Tröôøng cöû hai ngöôøi thuoäc phaân hieäu laø Nguyeãn Vaên Phuù ôû Haï
Hoäi vaø Nguyeãn Khaéc Nieäm ôû Phuù Dieãn ñi hoïc taïi Trung Quoác.
18
