Page 16 - Trinh bay DTN Dan Phuong

thöïc daân Phaùp, gaây neân noãi thöông ñau vaø caêm giaän trong
loøng Nhaân daân ta. Tröôùc thaùi ñoä ñaàu haøng giaëc cuûa trieàu
ñình, thanh nieân Ñan Phöôïng (nay thuoäc caùc laøng thuoäc Hoaøi
Ñöùc) ñöùng leân choáng laïi quaân trieàu ñình döôùi söï laõnh ñaïo
cuûa Nguyeãn Khaùnh Nhuaän, ngöôøi xaõ Sôn Ñoàng suoát thaùng 7
naêm Nhaâm Tuaát (1862). Baøi veø choáng trieàu ñình Töï Ñöùc coøn
truyeàn laïi veà cuoäc ñaáu tranh naøy coù ñoaïn:

Coù anh Khaùnh Nhuaän ñaûm ñöông,

Cuoái heø, thaùng baûy vöôït qua Baù Boàng.

Maøo côø, tham taùn, phöôïng ñoàng

Ai ai thì cuõng nöùc loøng muoán theo.

Daây binh Daøy - Goái daäp dìu
Veà tôùi Ñan Phöôïng binh nhieàu hôn hai...

Giaëc Phaùp ñaùnh phaù ra Baéc Kyø, taán coâng thaønh Haø Noäi,
Ñan Phöôïng laïi ra quaân. Traän phuïc kích ngaøy 21/12/1873, ta
gieát teân chæ huy Phaùp, ñaïi uùy haûi quaân Gacnieâ, phoù chæ huy

Banni. Traän chieán ñaáu ngaøy 19/5/1882, ta cuõng gieát ñöôïc teân
chaùnh töôùng, ñaïi taù Rivie vaø treân 500 lính Phaùp ôû Caàu Giaáy.
Trong caùc traän ñoù coù löïc löôïng cuûa Ñan Phöôïng tham chieán.

Sau khi chieám ñöôïc Haø Noäi, giaëc Phaùp ñieân cuoàng ñaåy
quaân ñaùnh laán ra caùc vuøng xung quanh. Cuoái thaùng 8/1883,
quaân ta xaây döïng phoøng tuyeán soâng Ñaùy ñeå caûn böôùc tieán cuûa
giaëc Phaùp leân Sôn Taây. Phoøng tuyeán chaïy suoát ñeâ töø chôï Baù,
qua Haï Moã, Coå Ngoõa ñeán Ñaïi Phuøng, xuoâi xuoáng Saáu, Giaù.
Laøng Ñaïi Phuøng trôû thaønh baûn doanh cuûa trung quaân ta.

Ngaøy 28/8/1883, giaëc duøng taøu thuûy ngöôïc soâng Hoàng leân
Baù Giang. Ñòch ñieàu tra tình hình nhöng quaân ta baén maïnh,
chuùng phaûi ruùt lui. Saùng ngaøy 01/9/1883, giaëc ñaùnh leân
Phuøng goàm 2.000 lính Phaùp vaø 600 lính côø vaøng. Nhöng suoát
caû ngaøy, chuùng khoâng chieám ñöôïc ñoàn Phuøng. Ta toå chöùc taäp

16