Page 13 - Trinh bay DTN Dan Phuong
P. 13
Truyeàn thuyeát veà Vaên Dó Thaønh ôû Thöôïng Hoäi ñaõ neâu
(1)
cao taám göông cuûa tình baïn trong saùng vaø loøng taän tuïy cöùu
vôùt Nhaân daân trong luùc hieåm ngheøo.
Hoaøng Truï ôû Boàng Lai moà coâi caû cha laãn meï töø nhoû, voán
thoâng minh, hoïc moät bieát möôøi. Hoaøng Truï vöøa chaêm laøm,
vöøa chaêm hoïc, hoïc heát thaày naøy laïi tìm thaày khaùc hoïc hoûi
theâm. Khi trôû thaønh thaày daïy hoïc, Hoaøng Truï hoïc theâm ngheà
boác thuoác chöõa beänh, cöùu soáng nhieàu daân laøng luùc naïn dòch
xaûy ra.
Nguyeãn Caû queâ ôû Baù Giang, vì nhaø ngheøo neân töø nhoû, phaûi
laøm ñuû vieäc ñeå nuoâi meï, laäp thaân. Voán coù chí laïi ham hoïc, lôùn
leân Caû toû ra taøi ba hôn ngöôøi, daân laøng ai naáy ñeàu meán phuïc.
Gaëp luùc loaïn laïc, troäm cöôùp hoaønh haønh, Nguyeãn Caû taäp hôïp
trai traùng trong laøng canh phoøng baûo veä, ñaùnh ñuoåi troäm
cöôùp, giöõ gìn cuoäc soáng bình yeân cho thoân xoùm. Thôøi kyø loaïn
möôøi hai söù quaân (944 - 967), ñöôïc bieát Ñinh Boä Lónh laø vò
töôùng taøi, möu löôïc, coù nhaân ñöùc, chí lôùn, Nguyeãn Caû tìm ñeán
giuùp söùc, goùp phaàn trong cuoäc deïp loaïn, thoáng nhaát quoác gia.
Toâ Hieán Thaønh ngöôøi laøng Haï Moã, noåi tieáng laø ngöôøi con
hieáu thaûo töø luùc thieáu thôøi. Voán coù söùc hoïc hôn ngöôøi, laïi
chaêm duøi maøi kinh söû, ngöôøi con trai laøng Haï aáy sôùm ñoã ñaït
vaø tham gia coâng vieäc trieàu chính. Töø chöùc quan nhoû ñeán giöõ
chöùc cöông vò Thaùi uùy ñaàu trieàu hai ñôøi vua Lyù Anh Toâng
(1138 - 1175) vaø Lyù Cao Toâng (1176 - 1210), Toâ Hieán Thaønh
vaãn ñöôïc Nhaân daân ca ngôïi laø vò töôùng noåi tieáng chính tröïc,
lieâm khieát vaø taøi ba.
Trong coâng cuoäc xaây döïng ñaát nöôùc, oâng luoân ñöùng veà
quyeàn lôïi cuûa Nhaân daân, laáy pheùp vua luaät nöôùc ñeå laøm vieäc
vaø choïn ngöôøi vôùi phöông chaâm “tuøy taøi maø giao vieäc”. OÂng
ñöa haàu heát con chaùu vaø doøng hoï ñeán xaây döïng queâ höông
(1) Truyeàn kyø maïn luïc cuûa Nguyeãn Döõ, Nxb. Vaên ngheä, Hoäi Nghieân cöùu
giaûng daïy vaên hoïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh, naêm 1988, tr.222.
13
