Page 26 - 129.cdr

Paramasastra

Ngawiti Basa Penginyongan

Déngélmuni

S eurungé ngrembug perkara ngoko lan sekang paramasastra, sing mengkoné ngrembug

bab tembung, imbuhan (ater-ater, seselan,
kramané basa Penginyongan. Neng kéné
penambang) lan ukara. Kuwé kabéh ana lan orané
prelu déngerténi dhisit perkara théthék-
mbengéké basa. Senjeroné basa kuwé ana
déudhal.
ukara, tembung, ater-ater, seselan, penambang lan neng basa Penginyongan, ya tetep dérembug lan
liya-liyané. Lan wis déngerténi, menawa basa
Penginyongan kuwé béda karo basa Jawané wong Neng paramasastra rembugané déwiwiti sekang
Solo-Yogja. Béda neng perkara pocapan, logat, tembung. Sing jléntréhané ngenani bab jinisé
tembung, ukara, ater-ater, seselan lan penambang. tembung, pemilahé tembung, ater-ater, seselan, lan
Mulané mayuh siki padha bareng-bareng niténi lan penambang, tembung rangkep, tembung tanggap lan
nggoléti bédané. Cut semendhing basa tembung tanduk. Siki démolahi sekang jinisé
Penginyongan wiwit déngélmuni. tembung, sing umumé cacahé nganti 10 jinis.
Yakuwé 1) tembung aran (kata benda), motor,
Mbok jéré sapa, mengko suwé-suwé basa wedhus, méja, dalan, pit, lan liya-liyané. 2) tembung
Penginyongan dadi duwé Babon Ngélmu. Mulané kriya (kata kerja), mangan, nulis, nyapu, nggarap,
mayuh, ngetut ngélmu basa Jawa sing wis ana baé. macul lan sepenungalané, tembung ganti (kata
Jajal padha dérembug bareng, kepriwé carané basa ganti). nyong, rika, ko, aku lan liya-liyané, 4) tembung
Penginyongan bisa dadi basa ngélmu. Sing tegesé wilangan (kata bilangan), siji, sepuluh, selikur, séket
basa Penginyongan duwé utawa ana ngélmuné. Lan lan sepenunggalané, 5) tembung sipat/kahanan
bisa dénggo ngudhal bab ngélmu apa baé sing ana. (kata sifat), apik, anyar, abang, seneng, susah,alus lan
Rika padha tek jaluk kewigaténé lan urun-urun liya-liyané, 6) tembung katrangan (kata keterangan),
rembugé. Kon supayané perkara kiyé bisa kewujud. wétan, kidul, tengah, ngkono, ngkana lan liya-
liyane,7) tembung seru/penguwuh (kata seru), wah,
Karo maningé merga sekang cupet lan céthéké lah, sem, mbok, gyéh,lan sepenunggalané.
ngélmu basa, apa sing détulis lan agi dérembug
neng kéné, kuwé urung mesthi beneré. Bisa baé ana 8) tembung sandhangan (kata sandang), nyai, ki, kyai,
salah-luputé lan kléra-kléruné. Mula neng perkara radén, sang, hyang, 9) tembung penyambung (kata
kiyé, bener-bener mbutuhna kewigaténé rika sambung), karo, lan, merga, ning lan liya-liyané. 10)
padha. Sing mengkoné mbok ana salah-luputé lan tembung pengarep (kata depan) sekang, meng, neng,
kléra-kléruné. Rika padha bisa awéh weruh lan sing lan liya-liyané. Wis lumrahé ngrembug bab
nudhuhna salah lan kléruné. Njur awéh ngreti lan paramasastra déwiwiti sekang tembung. Sing
nggénahna perkara sing sebeneré. Seora-orané minangka dadi kawitané ngrembug bas
kaya kuwé sing tek jaluk neng babagan kiyé a Penginyongan kon dadi basa
mengkoné. ngélmu. Rika padha tek jaluk
penyengkuyungé lan donga
Bakuné ngélmu basa Jawa kuwé ngrembug pengestuné. Moga-moga apa
babagan kawruh basa, kesusastran, paramasastra, sing dadi kekarepan neng
wayang, aksara Jawa lan liya-liyané. Ning apa iya tulisan kiyé bisa kewujud.
énggané basa Penginyongan uga arep ngrembug Mangga ! (Bambang Wadoro,
perkara kuwé kabéh? Ya embuh ora ngerti S.Pd., M.Pd.).
mengkoné. Sing genah, basa Penginyongan sikiné
nembé agi arep déjajal déngélmuni. Déwiwiti

26 ANCAS 129/Taun XI/Februari 2021