Page 105 - metallurgy

‫محلول های جامد ب یی نش یی با ترکیبات ب یی نش یی متفاوت است ؛ زیرا تعداد اتم لازم برای تشکیل‬
‫یک محلول جامد ب یی نش یی کم یت از تعداد اتم لازم برای تشکیل ترکیب ب یی نش یی است ‪ .‬ترکیب ب یی‬
‫نش یی دارای یک نسبت استوکیوم یتی مشخ ب یی اتم حلال و حل شونده است ‪ .‬در واقع ترکیب ب یی‬
‫نش یی زما یی ایجاد می شودکه م یتان عنصر ب یی نش یی در آلیاژ بالاتر از حد حلالیت در محلول ب یی نش یی‬

‫باشد ‪.‬‬

‫‪ -2‬فاز محلو جامد جانسش ر یی ‪:‬‬
‫در محلول جامد جانش یی عنصر حل شونده جای عنصر حلال قرار می گتد ‪ .‬م یتان حلالیت اتم‬

‫های حل شونده در یک شبکه ی حلال متغت بوده و می تواند از نزدیک ‪ 0‬تا ‪ % 100‬باشد ‪.‬‬

‫رسرایط حلالیت در حالت جامد ‪:‬‬
‫با توجه به انحلال کامل‪ ،‬انحلال جز یی و عدم انحلال در انحلال جامد‪ ،‬قوان یی چهارگانه «هیوم –‬

‫روتری» به ترتیب اولویت رشایط حلالیت جامد را بیان می کند ‪:‬‬

‫‪ -1‬اندازه اتم های حل شونده و حلال « فاکتور اندازه نسین اتم ها »‪:‬‬

‫از تقسیم اختلاف شعاع اتمی حلال و حل شونده بر شعاع اتم حلال‪ ،‬فاکتور اندازه نسین اتم ها به‬

‫دست می آید ‪.‬‬

‫= فاکتور اندازه نسین اتم ها‬ ‫حل شونده‪ − ‬حلال‪ ‬‬
‫حلال‪ ‬‬

‫رابطه ی شماره ‪ – 76‬فاکتور اندازه نسین اتم ها‬

‫‪ ‬اگر این فاکتورکم یت از ‪ %8‬باشد ‪ ،‬حلالیت به صورت کامل رخ می دهد ‪.‬‬

‫‪ ‬اگر این فاکتور ب یی ‪ 8‬تا ‪ % 15‬باشد ‪ ،‬حد حلالیت متوسط و نسین می باشد ‪.‬‬
‫‪ ‬اگر این فاکتور از ‪ %15‬بیش یت باشد ‪ ،‬حلالیت بسیار محدود خواهد بود ‪.‬‬
‫بر این اساس هرچه اختلاف شعاع اتمی کم یت باشد ‪ ،‬حلالیت بیش یت است ‪.‬‬

‫هر چه اختلاف شعاع بالاتر باشد ‪ ،‬افزایش استحکام نا رسی از حلالیت در محلول جامد بیش یت است‬

‫و این اختلاف باعث می شود جلوی حرکت نابجای هاگرفته شده و در آن اعوجاج ایجاد شود ‪.‬‬
‫‪ -2‬میل ترکیب شیمیای یا الک یتونگاتیویته ‪:‬‬

‫هر چه میل ترکیب شیمیای دو عنصر با هم کم یت باشد ‪ ( ،‬نزدیک بودن دو عنصر در جدول تناویی )‬
‫حد حلالیت افزایش می باید و محلول جامد با پیوند فلزی تشکیل می شود ‪ .‬و هرچه این میل ترکیب‬
‫شدن بیش یت باشد باعث انجام واکنش شیمیای ب یی آن ها می شود در صور یی که در محلول جامد‬

‫جانش یی واکنش وجود ندارد بلکه آلیاژ سازی انجام می شود ‪.‬‬

‫‪105‬‬