Page 216 - Tan Yen 65 nam xay dung va khat vong phat trien

lịch sử văn hóa chùa Kim Tràng – hình ảnh thu nhỏ của chùa Vĩnh Nghiêm, đình Um
Ngò, chùa Phán Thú và lễ hội Bảo Lộc Sơn nổi tiếng một thời. Yên Thế xưa có 2 lễ
hội lớn, một trong 2 số đó là lễ hội Bảo Lộc Sơn. Qua Việt Lập, tới miền quê Liên
Chung, nơi có ngọn núi Chuông sừng sừng. Đây là quê hương của hành tỏi, sâm nam

cùng các di tích văn hóa lịch sử: Đình Vường, chùa Không Bụt. Liên Chung cũng là
quê hương của nem nướng và những điệu ví ống trữ tình. Thuận đường về Cao
Thượng - Một trong những địa danh nổi tiếng trong Khởi nghĩa Yên Thế. Đình Cao
Thượng có cách đây trên 300 năm và là một trong những ngôi đình cổ, nguyên bản và

đẹp nhất xứ Bắc. Tại đây hàng năm vào mùng 2 tết vẫn diễn ra phiên chợ âm dương
mỗi năm chỉ họp đúng một lần. Qua Cao Thượng về với Phúc Hòa nơi đang lưu giữ
một tập tục cổ xưa: Tục gọi gạo vào đêm 30 tết và nghe người dân Hòa Làng nói
khoác để... ôm bụng mà cười.

Bờ Nam dòng Ngao Cổ là miền đất Phúc Sơn với Nữ tướng Dương Thị Giã từ

thuở Hai Bà Trưng. Là đất Vân Cầu, với những di tích được nhắc đến tự cổ xưa: Đình
Lợ, Đình Vồng và dòng họ Dương sản sinh ra 18 vị Quận công có võ công hiển hách.
Tại đình chùa Vồng, hàng năm vào ngày 15 tháng giêng diễn ra Lễ hội đình Vồng và
cũng là lễ hội hàng tổng thứ 2 của Yên Thế xưa. Vân Cầu cũng là nơi phát tích của câu

phương ngôn sống mãi với thời gian: Trai Cầu Vồng Yên Thế. Không xa Song Vân là
đền Trũng xã Ngọc Châu - Khu di tích lịch sử văn hóa danh nhân Hoàng Hoa Thám.

Trong những địa danh của Tân Yên đậm đặc di tích lịch sử và sống động truyền
thống văn hóa làng xã còn phải kể tới Dương Lâm, Tân Trung, Nhã Nam với di tích
lịch sử văn hóa đình Dương Lâm, đình Hả, chùa Phố, Đồi Phủ, đình làng Chuông, đền

Gốc Dẻ...Vùng đất này cũng là địa bàn đầu tiên của Nghĩa quân Yên Thế trong việc tổ
chức trận đánh giặc Pháp tại Đức Lân Phú Bình ngày 16/3/1884, là nơi Đề Nắm tế cờ
đề cao chính khí “Thà chịu chết chứ không chịu nhục”. Nơi ghi nhận Hoàng Hoa
Thám tiếp tục sự nghiệp của Đề Nắm đánh cho giặc Pháp những trận kinh hồn, khiến

giặc Pháp vô cùng lúng túng phải ký hòa ước tới 2 lần. Khởi nghĩa của Nông dân Yên
Thế kéo dài gần 30 năm và cho tới tận bây giờ vẫn vang danh câu nói: “Ba mươi năm
giữ núi rừng; Danh ông Đề Thám vang lừng trời Nam”. Cùng với những danh lam cổ
tự, những công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo, Tân Yên còn được biết tới với Văn

miếu Việt Lập - nơi tôn thờ các hiền sỹ của quê hương. Vào thời Lê - Mạc, Yên Thế
có 4 vị đỗ Tiến sỹ đồng xuất thân, đó là: Nguyễn Vĩnh Trinh, Nguyễn Đình Tấn,
Dương Thận Huy, Phùng Trạm thì tất cả đều ở Yên Thế hạ - Tân Yên và nằm bên bờ
bắc dòng Nhâm Ngao. Tân Yên cũng là mảnh đất có nhiều lễ hội, những sinh hoạt

văn hóa dân gian đặc sắc. Hầu như làng nào cũng có lễ hội, trong đó có nhiều lễ hội
tiêu biểu cả vùng miền. Khá nhiều làng quê ở Tân Yên được tôn vinh "Mỹ tục khả
phong", bởi có lịch sử lâu đời và những phong tục đẹp.

215