Page 1135 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21

๑๑๒๓

แนวคิดทฤษฎีที่น ามาวิเคราะห์

มาตรการทางกฎหมายส าหรับบุคคลวิกลจริตมีบัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายวิธีพจารณา
ิ
ความอาญาและประมวลกฎหมายอาญา ซึ่งได้ก าหนดมาตรการทางกฎหมายในการด าเนินคดีอาญา

กับบุคคลวิกลจริตที่ต้องเข้าสู่กระบวนการยุติธรรม นอกจากนี้ยังมีพระราชบัญญัติสุขภาพจิต พ.ศ. ๒๕๕๑

ซึ่งได้ก าหนดมาตรการทางกฎหมายในการบ าบัดรักษาบุคคลที่มีความผิดปกติทางจิต ทั้งก่อนและหลังจาก
ื่
มีการกระท าความผิดอาญาเกิดขี้น เพอคุ้มครองสังคมจากภยันตรายที่อาจเกิดขึ้นจากบุคคลวิกลจริตที่มี
ั
ภาวะอนตราย ในขณะเดียวกันก็เป็นการคุ้มครองผู้ที่มีสภาพจิตไม่ปกติให้ได้รับการบ าบัดรักษา ซึ่งรวมทั้ง
บุคคลวิกลจริตที่ต้องเข้าสู่กระบวนการยุติธรรมด้วย แม้จะมีมาตรการทางกฎหมายส าหรับบุคคลวิกลจริต
หรือบุคคลที่มีความผิดปกติทางจิตไว้แล้ว แต่ในทางปฏิบัติยังมีปัญหาและข้อขัดข้องในการบังคับใช้

กฎหมายแก่บุคคลวิกลจริตอยู่หลายประการ เช่น ความรู้ความเข้าใจของบุคคลในกระบวนการยุติธรรมใน
การวินิจฉัยสภาพจิตของผู้ต้องหาหรือจ าเลยที่เป็นบุคคลวิกลจริตและไม่สามารถต่อสู้คดีได้ การควบคุมตัว

และการปล่อยชั่วคราวของผู้ต้องหาหรือจ าเลยที่มีสภาพจิตไม่ปกติ การตรวจสอบการใช้อานาจของ

พนักงานสอบสวน การใช้มาตรการทางกฎหมายในชั้นพนักงานอยการ การไม่ได้ยกเหตุว่าจ าเลยเป็น
ั
้
ผู้วิกลจริตและไม่สามารถต่อสู้คดีได้ขึ้นกล่าวอางในศาลชั้นต้น การบังคับโทษกักขังแก่จ าเลยที่เป็นบุคคล
วิกลจริต การส่งตัวจ าเลยซึ่งวิกลจริตไปรับการรักษาขณะทุเลาการประหารชีวิต การคุ้มครองสังคมให้
ปลอดภัยจากภยันตรายที่อาจเกิดขึ้นจากบุคคลวิกลจริตที่ยังไม่ได้กระท าความผิด และบุคคลวิกลจริตที่ได้

ั
้
ิ
กระท าความผิดแล้ว แต่พนักงานอยการใช้ดุลพนิจสั่งไม่ฟอง รวมทั้งมาตรการทางกฎหมายของ
บุคคลวิกลจริตภายหลังศาลมีค าพิพากษา
ปัญหาเหล่านี้ท าให้ไม่สามารถคุ้มครองบุคคลวิกลจริตได้อย่างเต็มที่ และสังคมยังต้องเสี่ยงต่อ

การกระท าความผิดของบุคคลวิกลจริตด้วย ซึ่งบทความนี้มุ่งเน้นถึงแนวทางแก้ไขปรับปรุงมาตรการทาง

กฎหมายภายหลังจากศาลมีค าพพากษา ในการคุ้มครองบุคคลวิกลจริตเพอให้ได้รับโอกาสในการ
ิ
ื่
บ าบัดรักษาให้หายหรืออาการทุเลาลง และเป็นการป้องกันมิให้กระท าความผิดซ้ า รวมทั้งคุ้มครองสังคมให้
ปลอดภัยจากการกระท าความผิดของบุคคลวิกลจริตมากขึ้น

ิ
๑. มาตรการทางกฎหมายส าหรับบุคคลวิกลจริตในประเทศไทย แบ่งพจารณาได้เป็น ๒ กรณี
่
ได้แก
๑.๑ มาตรการทางกฎหมายในการป้องกันมิให้บุคคลวิกลจริต หรือบุคคลที่มีความผิดปกติ
ทางจิตกระท าความผิด ซึ่งพระราชบัญญัติสุขภาพจิต พ.ศ. ๒๕๕๑ ได้วางหลักเกณฑ์การน าตัวบุคคลที่มี

ความผิดปกติทางจิตไปรับการตรวจวินิจฉัยและบ าบัดรักษา ทั้งกรณีสมัครใจเข้ารับการบ าบัดรักษา
ที่ก าหนดให้บุคคลนั้นได้รับทราบถึงความจ าเป็น รายละเอียดและประโยชน์ในการบ าบัดรักษาอย่างแท้จริง

ั
และกรณีการบังคับบ าบัดรักษา ซึ่งจะกระท าต่อเมื่อบุคคลนั้นมีความผิดปกติทางจิตและมีภาวะอนตราย
หรือมีความจ าเป็นต้องบ าบัดรักษา โดยก าหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ และเจ้าหน้าที่ผู้มีหน้าที่รับผิดชอบส่งตัว
บุคคลดังกล่าวเข้ารับการบ าบัดรักษาในสถานบ าบัดรักษา คณะกรรมการสถานบ าบัดรักษาจะเป็นผู้ตรวจ