Page 78 - alro46

รู้จักกับองค์ประกอบในระบบวนเกษตร

ั
้
จากความหมายของระบบวนเกษตรนน องค์ประกอบหลักภายในระบบวนเกษตรประกอบด้วย
ไม้ยืนต้น พืชเกษตรสัตว์เลี้ยง และสัตว์น�้า ดังนี้ (อิงอร ไชยเยส, ม.ป.ป.)

1. ไม้ยืนต้นในระบบวนเกษตร แบ่งออกตามหน้าที่การผลิต 4 ประเภท ได้แก่

�
ื
ี
ื
1.1 ไม้ยืนต้นท่ให้เน้อไม้ นอกจากการจาแนกไม้ยืนต้นตามเน้อไม้เป็นสาคัญตามปกติแล้ว
�
ระบบวนเกษตรยังจาแนกไม้ยืนต้นท่ให้เน้อไม้ตามลักษณะการใช้ประโยชน์หรือความสามารถเฉพาะ
ื
�
ี
ของต้นไม้ ได้แก่ ต้นไม้ตรึงไนโตรเจน (Nitrogen Fixing Tree (NFT)) และต้นไม้อเนกประสงค์
(Multi Purpose Tree (MPT))
ี
ี
�
ี
1.2 ไม้ยืนต้นท่ให้ผล เป็นพืชท่สามารถสังเกตเห็นลาต้นหลักท่ชัดเจน มีอายุยาว และ
�
มีทรงพุ่มขนาดใหญ่ ท่สาคัญสามารถนาผลมาบริโภคได้ท้งรูปของผลไม้สดและผลไม้แปรรูป นอกจาก
�
ี
ั
ี
ื
�
จะให้ผลแล้วยังสามารถนาเน้อไม้ไปใช้ประโยชน์ได้แต่คุณภาพของเน้อไม้อาจตา ไม้ยืนต้นท่ให้ผล
ื
่
�
สามารถจ�าแนกย่อยออกได้ 2 กลุ่ม ได้แก่ ไม้ผลยืนต้นไม่ผลัดใบ และไม้ผลยืนต้นผลัดใบ
ึ
1.3 ไม้ยืนต้นประเภทปาล์ม มีจานวนมากกว่า 2,500 ชนิด ซ่งมีท้งไม้ยืนต้น ไม้พุ่มและ
ั
�
ไม้เล้อยเป็นประเภทใบเล้ยงเด่ยว ลาต้นมักมียอดเดียวและมักไม่แตกก่งใบขนาดใหญ่ แผ่นใบรูปมือ
�
ี
ี
ิ
ื
ี
ี
หรือรูปขนนก มีกาบและก้านใบท่ชัดเจนและใบมักออกเป็นกลุ่มใหญ่ท่ปลายลา ช่อดอกมีกาบหุ้ม
�
ั
เรียกว่า “จ่น” การออกดอกในช่วงเร่มแรกเรียกว่าแทงจ่น และมีส่วนท่เรียกว่า “จาว” คือส่วนของ
ิ
ี
ั
เมล็ดในระยะงอกเป็นส่วนของต้นอ่อนที่อยู่ภายในเมล็ดที่จะขยายตัวขึ้น
ี
1.4 ไม้ยืนต้นประเภทไผ่ เป็นพืชใบเล้ยงเด่ยว มีความสามารถในการปรับตัวท่สูง มีการเจริญ
ี
ี
็
เติบโตเร็ว ใช้เวลาในการปลูก 3-5 ปี กสามารถนาไปใช้ประโยชน์ได้ มีคุณสมบัติด้านความแข็งแรง
�
เหมือนไม้ และสามารถสร้างล�าใหม่ทดแทนล�าเก่าที่ถูกตัดไปได้อย่างต่อเนื่องและรวดเร็ว
ื
2. พชเกษตรในระบบวนเกษตร จ�าแนกตามมิติการจัดเรียงตามแนวตั้งได้ 4 ประเภท ดังนี้
ื
่
ื
ึ
ุ
ู
2.1 ไม้พ่ม หมายถง พชทมความสงเหนอ
ี
ี
�
พ้นดินไม่เกิน 5 เมตร ลักษณะของลาต้นอาจเป็น
ื
ื
ื
ื
ไม้เน้ออ่อน หรือไม่มีเน้อไม้ หรือมีเน้อไม้เพียงเล็กน้อย
สามารถเก็บเก่ยวผลผลิตได้เม่อมีอายุโดยประมาณ
ื
ี
1 ปี และมีอายุอยู่ได้หลายปี เช่น กล้วย มะละกอ
ึ
มะนาว ทานตะวัน เป็นต้นซ่งสามารถแบ่งออกเป็น
กลุ่มย่อยตามลักษณะการใช้ประโยชน์ได้ 5 ประเภท
ได้แก่ พืชอาหาร พืชน�้ามัน พืชเส้นใย พืชน�้าตาล และ
พืชเครื่องดื่ม ภาพที่ 2 องค์ประกอบภายในระบบวนเกษตร
ที่มา : ภาพวาดโดย นภดล มนตรี
ี
45 ป ส.ป.ก. อยู่ได้ อยู่ดี มีความสุข 65