Page 11 - HOH
P. 11

A4   LOCAL
                  Diamars 28 OctOber 2025
               Crecemento di poblacion di Aruba ta slow, mientras cu embehecemento


                                                                          ta acelera

            Datonan       demografico
            nobo  di  Central  Bureau                                                                                           Aruba su densidad di pobla-
            of Statistics (CBS) su Key                                                                                          cion a subi constantemente di
            Demographic  Indicators,                                                                                            374 persona pa km2 na 1991
            1991–2025 (prome kwarta-                                                                                            pa mas o menos 605 pa km2
            al) ta mustra cu poblacion                                                                                          na  2025,  haciendo  esaki  un
            di  Aruba  a  drenta  un  era                                                                                       di e islanan mas densamente
            nobo  di  crecemento  mas                                                                                           pobla  den  Caribe.  Areanan
            lento,  residentenan  cu  ta                                                                                        urbano manera Oranjestad y
            embehece,  y  fertilidad  cu                                                                                        San Nicolas ta sigui absorbe
            ta bahando.                                                                                                         mayoria di e crecemento aki,
                                                                                                                                poniendo  presion  riba  vivi-
            Durante  tres  decada,  e  po-                                                                                      enda, infrastructura, y recur-
            blacion di e isla a casi redobla                                                                                    sonan ambiental.
            for di 1991, pero e forsanan
            cu  ta  impulsa  e  crecemento                                                                                      E  paisahe  demografico  di
            ey—migracion y tasa di nace-                                                                                        2025 ta pinta un imagen xla:
            mento—awor ta debilitando,                                                                                          Aruba  ta  transicionando  di
            señalando  retonan  social  y                                                                                       un  sociedad  hoben  cu  ta
            economico profundo.                                                                                                 crece lihe pa uno mas bieu cu
                                                                                                                                ta crece mas slow. E cambio
            Aruba  su  poblacion  total  ta-                                                                                    aki  lo  tin  implicacionnan  di
            bata  108.880  den  e  prome                                                                                        gran  alcanse  pa  mercadonan
            kwartaal di 2025, segun e ul-                                                                                       laboral,  servicio  social  y  fi-
            timo  cifranan.  Esey  ta  sola-                                                                                    nanzas publico.
            mente un aumento modesto
            for  di  108.423  na  2024  y  ta   pa cada 1.000 durante e pan-  cial, y presionnan economico,  a  baha.  Adultonan  a  forma   Economistanan ta adverti cu,
            representa un bahada signifi-  demia  pa  un  recuperacion  particularmente e costo halto  54.5% di e poblacion total na   cu un porcentahe mas chikito
            cante compara cu e expansion   modesto di 3.5 pa cada 1.000  di bida y vivienda. Hunto, e  2025, un poco bou di e maxi-  di ciudadanonan den edad di
            rapido di añanan 1990 y co-  na 2023                      forsanan aki ta remodelando  mo di 59% un decada prome.   traha, Aruba lo por confronta
            mienso di añanan 2000.                                    e  structura  familiar  tradicio-  E forsa laboral cu ta reduci-  retonan  pa  sostene  su  siste-
            Entre  1991  y  2000,  e  pobla-  E calculacion di e rapport di  nal riba e isla.      endo  aki  ta  trece  retonan  a   manan  di  bienestar  social.  E
            cion di e isla a subi di 67.382   2025 di 4.7 pa cada 1.000 ta                         largo  plaso  pa  productividad   poblacion di edad avansa cre-
            pa  91.040,  alimenta  pa  gran   sugeri cu migracion a stabili-  Kizas  e  tendencia  mas  im-  economico  y  sostenibilidad   ciente lo aumenta e demanda
            parti  pa  migracion  y  un   sa pero no ta impulsa expan-  pactante  den  e  datonan  ta  e  di  Aruba  su  sistemanan  di   pa  cuido  di  salud,  facilidad-
            ‘boom’  di  economia  despu-  sion di poblacion mas.      embehecemento  rapido  di  pensioen y cuido medico.       nan di cuido a largo plaso, y
            es  di  turismo.  E  tasanan  di                          poblacion di Aruba. Na 1991,                              sosten di pensioen, mientras
            crecemento durante e decada   Un  otro  rasgo  definitivo  di  solamente 10.1% di e pobla-  E  cantidad  di  hende  muhe   cu  e  grupo  di  hoben  mas
            ey  hopi  biaha  tabata  surpasa   e  transicion  demografico  di  cion tabatin 60 aña of mas; pa  den edad di haya yiu (15-49   chikito por pone un presion
            40 hende pa cada 1.000, cu un   Aruba ta e bahada sosteni den  2025, e parti ey a casi triplica  aña)  tambe  a  baha  un  poco   riba sistemanan di educacion
            tasa  di  migracion  neto  halto   fertilidad. E Tasa di Fertilidad  te  na  27.1%.  E  cantidad  di  den  añanan  recien,  bahando   diseña pa generacionnan mas
            di 70.3 pa cada 1.000 na 1993  Total  (TFR)—  cu  ta  e  can-  residentenan  di  65  aña  bay  te  na  22.2  pa  cada  1.000  na   grandi.
                                         tidad promedio di yiu cu un  ariba tambe a subi constante-  2025,  compara  cu  27.1  na
            Sinembargo,  e  ritmo  a  baha   hende muha ta spera di tin—  mente, representando 19.2%  2005.  Combina  cu  fertilidad   Esunnan  cu  ta  traha  politica
            drasticamente for di 2010. Pa   a baha di 2.3 na 1991 pa sola-  di e poblacion total na 2025  abou, esaki ta sugeri contrac-  por mester responde a traves
            2020,  crecemento  di  pobla-  mente 1.6 na 2025, hopi bou                             cion  demografico  continuo   di  un  mescla  di  strategia—
            cion casi a para—registrando   di e nivel di reemplaso di 2.1.  Esaki  a  conduci  na  un  au-  den e decadanan venidero.  encurasha  un  fertilidad  mas
            un  bahada  di  -12.1  pa  cada   Na comienso di añanan 2000,  mento  sin  precedente  den  e                       halto, atrae hobennan recien
            1.000—pa gran parti debi na   fertilidad  tabata  alrededor  di  relacion  di  dependencia  di  A  pesar  di  e  tendencia  di   gradua,  y  extende  bida  lab-
            e  efectonan  di  e  pandemia   1.9 pa 2.0, pero durante e ul-  edad  avansa—e  cantidad  di  embehecemento,  e  Tasa  di   oral.  Iniciativanan  manera
            mundial  y  reduccion  di  in-  timo  decada,  el  a  sigui  baha  adultonan  di  edad  den  rela-  Morto Bruto (CDR) di Aru-  edadnan  di  pensioen  flexi-
            migracion. Hasta ora e pobla-  segun cu hende muhe a tar-  cion cu e poblacion den edad  ba a keda relativamente abou   bel, incentivonan pa luganan
            cion a stabilisa pa 2023-2025,   da pa haya yiu y e tamaño di  di trabou—cu a subi di 10.1%  y  stabiel—na  alrededor  di   di trabou amigabel pa famia,
            e  impulso  demografico  pro-  famia a baha.              na  1991  pa  29.1%  na  2025.  5.7  pa  cada  1.000  hende  na   y  reforma  di  imigracion  por
            fundo  ta  mustra  den  direc-                            Den  contraste,  e  proporcion  2025.  Avancenan  den  cuido   hunga  un  rol  crucial  den
            cion di stagnacion.          E  Crude  Birth  Rate  (CBR)  di  dependencia  di  mucha  a  di  salud,  miho  nivel  di  bida   maneha e transicion.
                                         tambe  ta  pinta  un  imagen  baha drasticamente, di 33.7%  y  programanan  di  salud  pu-
            E  storia  di  crecemento  di   similar,  bahando  di  16.8  pa  pa  djis  22.7%  den  e  mesun  blico  a  tene  mortalidad  bou   Aruba su trayecto demografi-
            Aruba  pa  hopi  tempo  a  ser   cada 1.000 hende na 1991 pa  periodo.                 di  control.  Sinembargo,  ex-  co di 1991 pa 2025 ta conta un
            forma  door  di  migracion.   7.6  pa  cada  1.000  na  2024,                          pertonan ta adverti cu segun   storia  di  transformacion—di
            Durante henter añanan 1990   marcando un di e tasanan di  E  indice  di  embehecemen-  cu e poblacion ta sigui embe-  dinamismo hubenil pa stabi-
            y comienso di añanan 2000, e   nacemento mas abou den Ca-  to,  cu  ta  midi  e  cantidad  di  hece, e CDR eventualmente   lidad maduro. E isla a cosecha
            sectornan  di  turismo  y  con-  ribe. Mientras tanto, e Tasa di  personanan  di  edad  avansa  lo subi hasta si e expectativa   e beneficionan di crecemento
            struccion  di  e  isla  cu  tabata   Fertilidad  General  (GFR)—  (di  edad  60+)  pa  cada  100  di bida general sigui mehora.  di  poblacion,  migracion  y
            expande a atrae miles di tra-  e  cantidad  di  nacemento  pa  mucha bou di 15 aña, a subi                          expansion  economico,  pero
            hado  for  di  Latino  America   cada  1.000  hende  muhe  di  dramaticamente  di  40.7  na  E  Tasa  di  Mortalidad  In-  awor e ta enfrenta e realidad-
            y Caribe. Na 1997, e tasa di   edad reproductivo—a para na  1991 pa 181.3 na 2025. Esaki  fantil  (IMR)—un  indica-  nan  compleho  di  madures
            migracion  neto  tabata  33  pa   solamente 7.2 na 2025, sub-  ta nifica cu pa cada 100 mu-  dor  clave  di  rindimento  di   demografico.
            cada 1.000, yudando redobla   rayando e cambio demograf-  cha, awor tin 181 residente di  sistema  di  salud—a  fluctua
            e densidad di poblacion di e   ico fuerte.                edad avansa—un señal cla cu  modestamente, di 2.3 morto   Manera  e  datonan  ta  mus-
            isla na mas cu 500 persona pa                             e demografia di Aruba a cam-  pa cada 1.000 nacemento na   tra  bon  cla,  e  pregunta  pa  e
            km2 pa 1999.                 Expertonan  ta  mustra  riba  bia.                        1992  pa  alrededor  di  5.7  na   siguiente generacion di lider-
                                         varios factor cu ta contribui:                            2025. Mientras tanto, e Tasa   nan no ta mas con lihe Aruba
            Pero  e  ultimo  datonan  ta   aumento di participacion fe-  Mientras  cu  e  parti  di  resi-  di  Mortalidac  Bou  di  5  aña   por crece, pero con bon e por
            mustra  cu  e  tendencia  aki  a   menino  den  e  forsa  laboral,  dentenan  di  edad  ta  subi,  e  (U5MR) ta keda abou na 0.6   adapta na un futuro defini pa
            bolter.  Entre  2020  y  2023,   nivelnan  di  educacion  mas  proporcion di adultonan den  pa  cada  1.000  mucha,  refle-  longevidad, igualdad, y resil-
            migracion  a  fluctua  di  -14.9   halto, cambio di balornan so-  edad  di  trabou  (25-64  aña)  hando salud fuerte.  iencia.
   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16