Page 14 - HOH
P. 14

A3
                                                                                                           LOCAL Diabierna 24 OctOber 2025

             Conscientisacion di cancer di pecho na Aruba:
             E importancia di deteccion tempran y vigilancia continuo


            Tur october, Aruba ta ser
            pinta den tononan di color                                                                                          Coleccion  di  dato:  Rapor-
            ros — un simbolo di soli-                                                                                           tahe  exacto  y  centralisa  riba
            daridad, speransa y consci-                                                                                         screening  y  diagnostico  pa
            entisacion pa esnan cu ta                                                                                           monitoria  tendencianan  a
            bringa cancer na pecho. E                                                                                           largo plaso.
            luna no ta sirbi solamente
            como  un  recordatorio  pa                                                                                          Educacion:  Campañanan  di-
            honra  sobrevivientenan  y                                                                                          rigi  na  scolnan  secundario
            recorda  esnan  cu  a  perde                                                                                        y  universidadnan  pa  alcansa
            bataya,  pero  tambe  como                                                                                          publico  mas  hoben,  special-
            un  yamada  pa  accion:  pa                                                                                         mente  mirando  casonan  re-
            priorisa screening, educa-                                                                                          cien  cu  ta  involucra  hende
            cion y deteccion trempan.                                                                                           muhe den nan prome añanan
                                                                                                                                di 20 aña.
            Fundacion ABO ta sigui en-                                                                                          Sosten  di  politica:  Financia-
            fatisa  cu  “screening  ta  im-                                                                                     mento continuo di gobierno
            portante”  —  screening  ta                                                                                         pa programanan di conscien-
            salba bida. Nan esfuersonan,                                                                                        tisacion, ekipo di diagnostico
            sosteni  pa  profesionalnan  di                                                                                     y investigacion.
            cuido di salud y iniciativanan                                                                                      Envolvimento    di   comu-
            di  comunidad,  ta  subraya  e                                                                                      dad:  Encurasha  negoshinan,
            necesidad  continuo  pa  con-  edad di e casonan den hende  posibel tendencia continuo di  actua trempan y papia abier-  NGO’s  y  medionan  di  co-
            scientisacion  y  participacion   muhe mas hoben diagnostica  bahada si e ritmo keda consis-  tamente  tocante  nan  salud.   municacion  pa  sigui  sostene
            den programanan preventivo   cu cancer di pecho na Aruba  tente durante henter aña.    Testimonionan  di  sobrevivi-  e campañanan di conscienti-
            rond di e isla.              entre 2018 y 2025.                                        entenan  ta  instrumental  den   sacion.
                                                                      Mientras cu e cantidadnan a  cambia percepcion y encura-
            Datonan  ricibi  for  di  hospi-  Data di hospital ta indica cu  baha despues di 2019, exper-  sha hende muhe mas hoben   Cada  caso  preveni  of  gara
            tal  pa  loke  ta  trata  casonan   na 2018, e pashent di mas ho-  tonan  ta  adverti  cu  esaki  no  pa participa den programanan   trempan ta representa no sol-
            di  cancer  di  pecho  ta  revela   ben  tabatin  28  aña  di  edad.  necesariamente ta nifica me-  di deteccion trempan.  amente  un  estadistica,  pero
            tanto progreso como retonan.  Den 2019, e tabata 37 aña, y  nos caso, pero por refleha re-                          un  bida  salba  —  un  mama,
                                         den 2020 el a baha na 27 aña.  trasonan den diagnostico debi  Conscientisacion di cancer di   yiu  muhe,  ruman  muhe  of
            Segun data, entre 2020 y 2024,   Entre 2021 y 2023, e edadnan  na screening reduci of acceso  pecho no ta limita na hende   amiga  cu  ta  haya  un  di  dos
            e cantidad di hende muhe cu   mas  hoben  tabata  entre  28  limita na cuido di salud du-  muhe. Aunke ta raro, hende   oportunidad.
            a haci screening pa cancer di   y 35 aña, y na 2024, e pash-  rante cierto añanan, manera e  homber  tambe  por  desaroya
            pecho  a  traves  di  dokternan   ent  mas  hoben  cu  cancer  di  periodo di pandemia.  e  malesa.  Na  Aruba,  esfuer-  Segun  cu  e  cintanan  color
            di  cas  y  e  programa  BOB  a   pecho tabatin 40 aña.                                sonan  di  conscientisacion   ros di october ta yena e isla, e
            fluctua,  mustrando  con  cri-                            Expertonan  ta  señala  cu  de-  ta  inclui  mas  y  mas  hende   mensahe ta keda cla: Consci-
            sisnan social, economico y di   Alarmantemente,  na  2025,  e  teccion trempan por aumenta  homber como aliado — tanto   entisacion di cancer di pecho
            salud  por  impacta  e  porcen-  edad a baha atrobe na 22 aña  e  tasa  di  sobrevivencia  cu  den  reconoce  sintomanan   mester  bay  mas  leu  cu  un
            tahe di participacion.       — esun di mas hoben registra  te  cu  90%  ora  cu  cancer  di  trempan como den sostene e   luna.
                                         den añanan recien.           pecho ta ser diagnostica den  hende muhe den nan bida pa
            Na 2020, screening via dok-                               su fasenan mas trempan.      priorisa screening y control-  E ta un compromiso di henter
            ternan  di  cas  tabata  na  su   E tendencia aki ta enfatisa un                       nan di salud.                aña — un recordatorio con-
            maximo,  cu  casi  67  screen-  necesidad  creciente  pa  con-  Screeningnan — sea a traves                         tinuo na cada hende muhe na
            ing, mientras cu e programa   scientisacion  cu  cancer  di  di  mamografia,  echo  of  exa-  Hopi  biaha  programanan  di   Aruba cu deteccion trempan,
            BOB a mira 21 screening.     pecho no ta limita na hende  mennan  fisico  —  por  iden-  comunidad  ta  invita  esposo,   educacion, y compasion ta e
                                         muhe di edad avansa. Hende  tifica  abnormalidadnan  hopi  tata y rumannan pa asisti na   armanan mas fuerte den e lu-
            Na  2021,  a  pesar  di  e  efec-  muhe mas hoben tambe mes-  prome  cu  sintomanan  apa-  sesionnan  di  informacion,   cha continuo aki.
            tonan  persistente  di  e  pan-  ter  ta  vigilante,  conoce  nan  rece. Toch, a pesar di benefi-  yudando asina pa kibra tabu y
            demia,  participacion  a  keda   historia di famia, y compro-  cionan cla, hopi hende muhe  promove un cultura di discu-  E  datonan  ta  mustra  cu  ora
            stabiel, mustrando un comu-  nde e importancia di exami-  ta sigui salta of pospone nan  sion habri tocante salud.  Aruba  uni  —  di  dokter  te
            nidad  ansioso  pa  regresa  na   nacion  propio  y  controlnan  controlnan.                                        fundacion,  di  sobreviviente
            rutinanan  di  salud  preven-  trempan                                                 Mientras cu Aruba a haci pa-  te comunidad — bida ta ser
            tivo.                                                     Bareranan  comun  ta  inclui:  sonan  significativo,  progreso   salba, y speransa ta perdura.
                                         Registronan  estadistico  di  miedo  of  stigma  asocia  cu  continuo  ta  rekeri  compro-
            Sinembargo,  2022  y  2023  a   hospital tambe ta revela fluc-  potencial  diagnosis;  falta  di  miso riba varios frente:
            experiencia  un  bahada,  par-  tuacionnan  den  e  cantidad  conscientisacion  tocante  e
            ticularmente na nivel di dok-  total di casonan di cancer di  importancia  di  screeningnan
            ter di cas, cu cifranan cu a cay   pecho durante e ultimo ocho  regular;  malconcepcionnan
            cerca di 45-50 screening.    añanan. Na 2018, tabatin 86  cultural, incluyendo e creen-
                                         caso,  cu  a  subi  significante-  cia cu “si mi ta sinti mi bon,
            Pa  2024,  e  cifranan  a  subi   mente  te  na  126  na  2019—  mi ta bon.”
            atrobe  —  prueba  cu  esfuer-  esun mas halto den e periodo
            sonan  di  conscientisacion  y   observa.                 Organisacionnan     manera
            confiansa  renoba  di  comu-                              Fundacion ABO y Dr. Hora-
            nidad den servicio medico tin   E añanan siguiente a mira un  cio  E.  Oduber  Hospital
            un efecto.                   bahada  notabel,  bahando  te  (HOH)  ta  traha  incansable-
                                         na 77 caso na 2020, probable-  mente  pa  combati  e  barer-
            E variacionnan aki ta enfatisa   mente influencia pa factornan  anan aki a traves di program-
            e importancia di campañanan   externo  manera  e  pandemia  anan  di  alcanse,  screening  y
            di salud publico consistente y   di  COVID-19.  Di  2021  pa  charlanan den comunidad.
            acceso na facilidadnan di de-  2024, e cifranan a keda relati-
            teccion.                     vamente stabiel, variando en-  Hopi sobreviviente na Aruba
                                         tre 81 y 95 caso anualmente.  a bira defensornan poderoso
            Un otro set di dato ta pinta un   Den  2025,  tabatin  61  caso  pa conscientisacion. Nan his-
            imagen mas preocupante — e   raporta te awor, indicando un  torianan ta inspira otronan pa
   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19