Page 5 - HOH
P. 5

Diasabra, 15 November 2025                                     AWEMainta                                                  LOCAL             3




                                                               Tras di porta cera:


       E encubrimento corporativo






             di acoso sexual na Aruba










       ACOSO sexual ta tuma luga ainda na Aruba, y tur hende sa
       esey. Loke hende no ta bisa na bos halto — pero absolutamente
       mester — ta cu hopi corporacion grandi ta sigui proteha net e
       individuonan cu ta causando e daño. En bes di para banda di
       victimanan, nan ta sconde tras di silencio, secreto, y “mane-

       hamento” interno cu no ta hiba ningun caminda. Si Aruba kier
       kibra e ciclo aki,  corporacionnan mester stop di  proteha e
       abusadornan aki y cuminsa expone nan.



       E berdad ta simpel: Depredadornan na trabou ta prospera
       den ambientenan unda ningun hende ta confronta nan. Nan
       sa cu nan accionnan lo wordo descarta. Nan sa cu recursonan
       humano (HR) lo “tira un bista riba dje.” Nan sa cu gerencia lo             t’esnan den poder, y mucho hopi biaha companianan tin miedo

       fluister, “Laga nos no daña su carera.” Y pa via di esey, nan ta           di e consecuencianan di kita nan. Pero e daño cu nan ta causa
       continua — mas sin berguensa cada biaha.                                   — emocionalmente, psicologicamente, y culturalmente — ta
                                                                                  hopi mas pio cu e costo di expone nan.

       E cultura di silencio aki no ta djis haci daño na victimanan; e ta
       venena henter e luga di trabou. Ora empleadonan mira compa-                3. Kere empleadonan ora nan papia.
       nianan tapa acoso, nan ta perde confiansa, motivacion, y cual-             Si un hende tin e curashi pa raporta acoso, e compania debe
       kier sentido di siguridad. E mensahe ta bira cla: E imagen di e            nan accion. No silencio. No skepticismo. No advertencianan pa
       compania ta conta mas cu bo dignidad, bo comfort, of bo bien-              “tene cuidou cu acusacion.”

       estar.
                                                                                  4. Haci consecuencianan visibel.
       Companianan grandi na Aruba mester stop di hunga e wega                    Ora un hende wordo retira pa acoso, bis’e. Ora un investiga-

       aki. Manehonan ta inutil si nan nunca ta hiba na responsabil-              cion confirma mal comportacion, reconoc’e. Transparencia ta
       idad. Entrenamento no ta importa si e depredadornan ainda ta               e unico manera cu empleadonan lo sa cu e compania ta final-
       sinta den nan oficinanan grandi hariendo. Liñanan anonimo no               mente serio.
       ta nifica nada si kehonan ta wordo dera/scondi.
                                                                                  Aruba ta un isla chikito. Hende ta papia. Storianan ta circula.

       Tin solamente un solucion real: Expone nan. Yama nan                       Victimanan ta comenta cu otro pasobra nan ta sinti cu ningun
       comportacion na su nomber. Hacie cla cu acoso lo no wordo                  otro hende lo proteha nan. E silencio aki a dura basta largo
       tolera, defendi, of scondi.                                                caba.



       Esey ta nifica:                                                            Si corporacionnan kier prueba cu realmente nan ta preocupa
       1. Stop e reunionnan secreto.                                              pa nan empleadonan, nan mester stop di sconde e abusa-
       No mas combersacion scondi unda lidernan ta “discuti e situ-               dornan operando bou di nan dak. Expone nan no ta tocante
       acion” y dicidi pa mantene cosnan interno. Acosadornan no                  vengansa; e ta tocante siguridad, husticia, y finalmente kibra e

       mester cana sali for di e reunionnan aki cu un tik riba dede y             cultura cu a permiti acoso continua pa mucho largo.
       un sonrisa di alivio.
                                                                                  Aruba Corporativo: Bo empleadonan ta mirando. Bo comun-
       2. Stop di proteha hende pasobra nan tin rango halto of ta                 idad ta mirando. Mundo ta mirando.

       “importante.”
       Status no ta un escudo. Mucho hopi biaha e pio ofensornan                  Stop di tapa pa e abusadornan aki — expone nan. Awor.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10