Page 9 - HOH
P. 9
24 CIENCIA AWEMainta Diahuebs, 23 October 2025
E sperma ‘egoista’:
Con edad paterno ta aumenta riesgo di malesa
PA hopi tempo caba ta conoci cu edad di mama tin impacto riba
e riesgo di abnormalidadnan cromosomal den e yiu. Sinembargo,
un estudio innovador ta dunando un comprondemento nobo
y detaya di e rol di e tata, revelando cu edad di un homber ta
un factor critico den pasa un clase diferente di mutacionnan
genetico perhudicial. E riesgo aumenta aki no ta debi na un casu-
alidad, sino na un proceso biologico specifico impulsa pa celu-
lanan madre di sperma “egoista”.
Un estudio nobo publica den e revista Nature ta duna un bista
detaya di con e proceso aki ta funciona. Den testiculo di un
homber, celulanan madre (spermatogonia) ta dividi continua-
mente durante henter su bida pa produci sperma nobo. Segun
cu hombernan ta bira mas grandi, erornan aleatorio, of muta-
cionnan, por tuma luga durante e division aki. Mientras cu tuma over un hardin. Esaki ta resulta den un aumento exponen-
mayoria di e mutacionnan aki ta inofensivo, algun ta “egoista”: cial, en bes di gradual, den e proporcion di sperma cu ta carga e
nan ta tuma luga den genenan cu ta duna e celula madre mes un mutacionnan specifico aki.
bentaha competitivo, lagando e dividi mas lihe y mas frecuente
cu su bisiñanan saludabel. Investigadonan di e Wellcome Sanger-institute a uza un tecnica
nobo di ‘sequencing’ di precision haltisimo, cu ta lesa tur dos
Despues di decadanan, e celulanan madre “egoista” agresivo aki hilera di e spiral dobel di DNA pa elimina eror. Analisando mas cu
ta surpasa esnan normal, hopi parecido na con un yerba malo ta 100.000 celula di sperma individual di 81 homber, nan resulta-
donan tabata impactante. Mientras cu hombernan den nan trint’i
pico tabatin un mutacion causante di malesa den aproximada-
mente 1 di cada 50 celula di sperma, e cifra ey a subi pa casi 1 di
cada 20 pa hombernan den nan setenta aña.
Contrario na mayoria mutacion aleatorio, cu hopi biaha ta cay
den “junk DNA” no-funcional, e mutacionnan egoista aki ta afecta
specificamente genenan crucial, liga na malesa. E ekipo di inves-
tigacion a identifica mas cu cuarenta di e genenan aki. E conse-
cuencianan ta significante, conectando e mutacionnan paterno
aki na un riesgo mas halto di trastornonan severo di desaroyo
neurocognitivo, incluyendo algun condicionnan relaciona cu
autismo, y cierto cancer.
E investigacion aki ta bolter e creencia bieu cu mutacionnan for
di e tata ta acumula na un ritmo stabiel y aleatorio. E riesgo no
ta linear, locual ta nifica cu un aña extra di edad paterno tin mas
impacto na 60 aña cu na 30. E comprondemento nobo aki ta
subraya cu ora ta trata di e salud genetico di un yiu, e holoshi
biologico ta conta pa ambos mayor.

