Page 3 - 09153309_okumakulturu_kulturveedebiyatbulteni

KÖKLERİN İZİNDE: AHİLİK KÜLTÜRÜ / VESSELAM GAZETESİ ÖZEL SAYI 3 AHİLİK KÜLTÜRÜ

Ahilik Nedir?

Ahilik, XII. yüzyılın ilk Anadolu’nun Türklerin ikinci anayurdu haline
yarısından XIX. yüzyılın ikinci gelişi XI. yüzyılın ikinci yarısı başlarındadır.
yarısına kadar Anadolu’da Asya’dan göç eden sanatkâr ve tüccar Türklerin
yaşamış Türk halkının sanat ve yerli tüccar ve sanatkârlar karşısında
meslek alanında yetişmesi ile tutunabilmeleri ve yaşayabilmeleri, aralarında bir
ahlakî yönden gelişmesini örgüt kurmalarını gerektirmiştir. Ayrıca Türkler
sağlamak amacıyla kurulan ve bu örgüt yardımıyla, sağlam, dayanıklı ve
önemli bir sosyal dinamizme standart mal yapabileceklerini düşünmüşlerdi.
sahip olan kurumun adıdır. Bu İşte bu zorunluluk esnaf ve sanatkârlar
sebeple Ahilik, bünyesinde dayanışma ve kontrol örgütünün, yani Ahiliğin
sanat ve meslek icra eden kurulması sonucunu doğurmuştur. Öte yandan,
kişilerin çalışmalarını ve deri işçilerinin ve Ahiliğin piri olan Ahi Evran’ın
gereksinimlerini düzenleyerek Anadolu’ya gelişi de bu tarihlere rastlamaktadır.
önemli toplumsal fonksiyonlar
yerine getirmiştir. Ahi Evran, 1206 yılında Kayseri’ye yerleşmiş ve
kendisine ait ‘Debbağ Atölyesi’ kurmuştur.
Ahilik sözcüğünün, Arapça’da ‘kardeşim’ anlamına gelen Ahi’den Anadolu’daki kendisine ait ilk debbağ atölyesini
veya Türkçe’de ‘eli açık’, ‘cömert’, ‘yiğit’, gibi anlamları bulunan (deri atölyesi) önce Konya’da kurmuş, daha
Akı’dan türetildiği kabul edilmiştir.Bununla birlikte Ahi tabirinin sonra Kayseri’ye nakletmiştir. Bu nedenle
ilk defa Mutasavvıf Hucvirî tarafından XI. Yüzyılda Ahi Ferec için kendisi “debbağlık” (dericilik/deri tabaklama)
kullanıldığı görüşü de kaynaklarda yer almıştır.Temelde Kur'an-ı mesleğinin piri olarak bilinmektedir
Kerim'e ve Hz. Peygamber’in sünnetine dayanan prensipleriyle
Ahilik, tasavvufta önemli bir yeri olan "Uhuvvet”(Kardeşlik) Ahi Evran, halkın ekonomik durumunu
kavramını hatırlatmasından dolayı da hızlı yayılmış ve kalabalık iyileştirmek, meslek sahibi olmasını sağlamak
kitleler tarafından kabul görmesi kolay olmuştur. için işe ayakkabıcı ve saraç esnafını
teşkilatlandırmakla başlamıştır. Kısa zamanda
Ahilik sisteminin temelini, Fütüvvet Teşkilatı’nın oluşturduğu üstün becerisi, ahlaki sağlamlığı ve hakseverliği
görülmektedir. Mensuplarına; civanmert, ayyar, feta denilen bu ile büyük bir ün ve saygı toplamıştır. Kurduğu
kuruluşun, İslam’ın ilk dönemlerinden itibaren filizlendiği, ancak teşkilatın başkanı, Ahi Babası olmuştur.
Hicri.3. asırdan itibaren sistematik bir hüviyete büründüğü
görülmektedir. Ah Evran’la birlikte Ahilik felsefesi, temelleri
XII.yüzyılda Kırşehir’de atılmış, daha sonra tüm
Fütüvvet teşkilatları Abbasi Halifesi Nasır Li Dinillah (1180-1225) Anadolu’ya yayılmış, izleri bugüne kadar
döneminde devlet desteği ile güçlenmiş, diğer Müslüman süregelmiş kültürel, sosyal ve ekonomik bir
toplumlara yayılması için çabalar sarfedilmiş, I. Gıyaseddin oluşumdur. Ahilik kurumu ekonomik yönden
Keyhüsrev zamanında Anadolu Selçuklu Devleti ile temaslar işleyen ve siyasal, askeri ve kültürel yönleri de
kurulmuş, bu kapsamda; Evhadüddin Kirmani, Muhiddin İbn-i bulunan bir dünya düzenidir.
Arabi, Nasruddin Ebu-l Hakayık Mahmud b.Ahmed El Hoyi-Ahi
Evran (1171-1261) Anadolu’ya gelmişlerdir. Ahilik, aynı zamanda Selçuklular devrinde
ortaya çıkmış ve özellikle Osmanlı devletinin
Fütüvvet sisteminin ‘kılıç (askerlik) ve irfan (erdem/eğitim)’ yükseliş devrinde etkili olmuş yaygın bir eğitim
mefhumlarını ön plana çıkardığı görülmektedir. Fütüvvet temelli kurumu olarak, günümüzde hala geçerliliğini
bir sistem olan ahilik, Anadolu’da, özellikle I. Alaaddin Keykubat koruyan, bugünün şartlarında bile birçok ülkede
(1220-1237) döneminde, Ahi Evran öncülüğünde, şehir, kasaba ve sağlanamamış adaleti Türk toplumuna
köylerde yaygınlaşmış, siyasi, sosyal, kültürel ve iktisadi hayata kazandırmış son derece kıymetli bir kültürdür.
damgasını vurmuştur.

SAYFA 3

Karşıyaka Hacı Fatma Bodur Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Tarih Bülteni