Page 4 - 09153309_okumakulturu_kulturveedebiyatbulteni

KÖKLERİN İZİNDE: AHİLİK KÜLTÜRÜ / VESSELAM GAZETESİ ÖZEL SAYI 3 AHİLİK KÜLTÜRÜ

Ahi Evran

Kurmuş olduğu “Ahilik Ahi Evran Anadolu’ya geldikten kısa bir müddet
Teşkilâtı” ile sosyal, iktisadî, sonra Kayseri’ye yerleşerek burada bir debbağ
askeri ve siyasî hayatımızı (deri işleme) atölyesi kurdu. Debbağlık yaparak
etkileyen; orta Anadolu’nun (deri tabaklayarak) geçimini temin eden Ahi
Türkleşmesinde ve Osmanlı Evran, bilhassa sanat sahibi kimseler arasında
Devleti’nin kuruluşunda çok sevilmiştir. Bugünkü manada esnaf teşkilâtı
büyük rol oynayan, bu diyebileceğimiz Ahilik müessesesini kurarak
sebeple Türk-İslâm tarihinin Anadolu’nun birçok şehrinde ve bölgesinde,
önemli şahsiyetlerinden olan Ahilerin teşkilâtlanmasını sağlamıştır.
Ahi Evran 1171 yılında
İran’ın Batı Azerbaycan Ahi Evran-ı Velî, tarih boyunca debbağların pîri
tarafında bulunan Hoy ve 32 çeşit esnaf ve sanatkâr zümresinin lideri
kasabasında doğmuştur. olarak kabul edilmiştir.

Asıl adı Mahmut’tur. Babasının adına ve doğum yerine nispetle 1237 yılında, Anadolu Selçuklu Sultanı
Mahmut bin Ahmet el-Hoyi (Hoyl’u Ahmet’in oğlu Mahmut) I.Alâeddin Keykubat’ın öldürülmesi üzerine
denmiştir.Lâkap olarak kendisine “dinin yardımcısı” anlamına sultanla güçlü gönül bağı bulunan Ahiler, II.
gelen Nasiruddin ismi verilmiştir. Ahi Evran’ın çocukluğu ve ilk Gıyaseddin Keyhüsrev ve Vezir Sadettin
tahsil devresi memleketi olan Azerbaycan’da geçmiş olsa da, Köpek’e karşı koymuşlardır. Hatta bu dönemde
gençliğinde Horasan ve Maveraünnehre giderek o yörede büyük Ahi Evran ve bazı ileri gelen Ahiler gösterdikleri
üstatlardan ders almıştır. Bu arada âlim Fahrettin Razi’den aklî bu direnişten dolayı Konya’da tutuklanmışlardır.
(fen) ve naklî (dini) ilimleri öğrenmiştir..
II.Gıyaseddin Keyhüsrev’in ölümünden sonra
Ahi Evran, bir hac yolculuğu esnasında (tahminen 1204’te), saltanat naibliğine getirilen Celaleddin Karatay
evliyadan Pir Evhadüddin Kirmani ile tanışmış ve ondan ders almış, zamanında Ahiler ve Türkmenler üzerindeki
tefsir, hadis, fıkıh, kelâm ve tıp alanında derin bir âlim, tasavvuf baskı kalkmıştır. Bundan sonra kısa bir dönem
yolunda yüksek makam sahibi bir velî olmuştur. Denizli’ye giden Ahi Evran tekrar Konya’ya
dönmüş; daha sonra da Kırşehir’e gelerek
Bağdat’ın İslâm dünyasının büyük sanat ve ilim merkezi olması, ömrünün sonuna kadar Kırşehir’de yaşamıştır.
Ahi Evran’ın çok yönlü yetişmesinde etkili olmuştur. Bu
dönemlerde İbn-i Sina, Sühreverdi el-Maktul ve Fahrettin Razi’nin Ahi Evran, kaynağını Yesi’den alan kutlu bir
eserlerinden istifade etmiş; Abbasi Halifesi Nasır Lidinillah’ın davânın gönül erleri ile birlikte bu toprakları
kurduğu fütüvvet teşkilatını da tanımıştır. vatan yapmanın, Anadolunun Türkleşmesi ve
islamlaşmasının öncülüğünü yapmıştır. Özellikle
XIII. Yüzyıl başlarında Selçuklu Sultanı I. Gıyaseddin Keyhüsrev yeni kurulan Ahilik sistemi ile Anadolu’ya göç
döneminde. Muhyiddîn İbni Arabî ve hocası Evhadüddîn eden Türkmenlere hem aş hem iş vermiş; onları
Kirmânî’yle birlikte 1205 yılında Anadolu’ya gelen Ahi Evran, ocaklarda iyi bir Müslüman ve vasıflı bir meslek
çeşitli Anadolu şehirlerini dolaşmıştır.Vaazlarında bir yandan sahibi üretici insan hâline getirmiştir.
esnafa dünya ve ahiret işlerini düzenli hâle getirmeleri için
nasihatlerde bulunurken öte yandan yaklaşan Moğol tehlikesine Ahilik Teşkilatının kurucusu bu faziletli âlim ve
karşı Anadolu halkının kuvvetlenip teşkilâtlanması için çalışmıştır. mutasavvıf Ahi Pîri Horasanlı Türk Ahi Evran’ın
kesin olmamakla birlikte Moğollara karşı
Moğolların Anadolu’yu istila ettikleri dönemde Kayseri’de mücadele ederken 93 yaşında şehit edildiği ifade
Moğollara karşı direniş gösteren Ahileri, Ahi Evran ve Ahi edilmektedir.(1261) Kabri Kırşehir’de kendi adı
Birlikleri teşkilatlandırmıştır. ile anılan camiin bitişiğindedir.

.

SAYFA 4

Karşıyaka Hacı Fatma Bodur Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Tarih Bülteni