Page 31 - 09153309_okumakulturu_kulturveedebiyatbulteni

KÖKLERİN İZİNDE: AHİLİK KÜLTÜRÜ / VESSELAM GAZETESİ ÖZEL SAYI 3 AHİLİK KÜLTÜRÜ

Ahilikte Gelenekler ve Törenler

Sekiz asırdan beri Müslüman Türkler arasında kullanılmakta İlk müşteriden sonra gelen müşteriye dükkân sahibi
olan “Pabucun dama atılması” deyimini bize geçmişteki içtenlikle: “Kusura bakma kardeşim. Allah bereketini vere,
örnek bir Ahi uygulamasından kalmadır. Ahiliğin kurucusu ben bu sabah siftah ettim, ilk alışverişimi yaptım. Senin
ve esnaf ve sanatkârların Pîri olan Ahi Evran, ayakkabıcı istediğin mal karşı komşuda da var. Aynı mal aynı para, ne
esnafının bulunduğu çarşıdan geçerken onların yaptığı var ki komşum bu sabah daha siftah etmedi. İstediğini ondan
ayakkabıları inceler, hileli gördüklerini kesip dama atarmış. alırsan, hem onu memnun edersin, hem de ben komşuluk
Böyle bir olay olunca, bunun haberi esnaf arasında hızla hakkını gözetmiş olurum” derdi.
yayılır, “filan ustanın pabucu dama atıldı” denilirmiş. Pabucu
dama atılan usta, utancından haftalarca insan içine çıkamaz, Ahilikte törenler çok önemli bir yer tutardı. İki yıl ücretsiz
kimsenin yüzüne bakamaz, kendini affettirmek için elinden olarak bir ustanın yanında yamaklık eden çocuklar, özel bir
geleni yaparmış. Çoğu zaman da bunlar kâfi gelmez, terk-i törenle çıraklığa yükseltilirlerdi. Yapılacak bu törene, çırağın
diyar etmek zorunda kalırmış. babası – velisi, ustası, kalfaları, sabah namazını müteakip
esnaf başkanının dükkânında bir araya gelirlerdi. Ustası
“Teşkilata yeni girenlere, Ahi Babalar tarafından şalvar çırağının kabiliyeti ve işine bağlılığı hakkında açıklamalarda
giydirilir, kuşak bağlanır ve tuzlu su içirilirdi. Çıraklık bulunduktan sonra velisi de esnaf vakfına bakır bir kap
kalfalık, ustalık, esnaflığın diğer şartları gibi kurallara bağlı hediye ederdi. Ahilikte, ikinci rütbe olan kalfalık süresi 6
idi. İşçi çalışan atölyelerde müşterinin işçilerle konuşması, aydır. Çıraklık süresini dolduran gencin yeterli bilgi ve
hele yanına oturup kahve, çay içmesi sohbet etmesi hoş meslekte yetişip ahlâkî yönden olgunlaştığı, ustası tarafından
karşılanmazdı. Çünkü bu, işçinin vaktini alır, işine engel teşkilata bildirilirdi. Sonra esnaf yönetim kurulunca kalfalık
olurdu” tören günü tespit edilirdi. Üç yıl kalfa olarak çalışıp kendisine
verilen görevleri hakkıyla yerine getiren, çırakları
Ahiliğin yaygın olduğu zamanlarda şehrin çarşı esnafından yetiştirmede titiz davranabilen, diğer kalfalarla iyi geçinen,
biri, sabahleyin erkenden kalkar, konu komşuya; “Hayır ola, dükkân açabilecek duruma gelenler, yine bir merasimle
Pazar ola, kötülükler def ola, kazancınız helaliyle gele” ustalığa yükseltilirdi. Törene, Ahi Baba vekilinin köşkünde,
dedikten sonra besmeleyle dükkânını açar, ilk müşterisiyle esnaftan ustalar, esnaf başkanları, müftü, kadı, caminin
alışverişini yapardı. imamı ve hatipleri davet edilirdi.

SAYFA 31

Karşıyaka Hacı Fatma Bodur Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Tarih Bülteni