Page 21 - (ร่าง)การพยาบาลอาชีวอนามัย

2. ฟูม(Fume) หมายถึง สารเคมีที่มีอนุภาคเล็กกว่า 1 ไมครอน (micron) หรือเทียบได้
ู
ู
กับเศษหนึ่งส่วนหมื่นเซนติเมตร ฟมเกิดจากการควบแน่นของไอโลหะ เช่น ฟมของเหล็ก ฟมของ
ู
ตะกั่ว ฟูมของสังกะสี ซึ่งมีขนาดเล็กมาก จึงเข้าสู่ทางเดินหายใจและท าอันตรายแก่ปอด
3. ละออง(Mist) หมายถึง อนุภาคของสารเคมีที่เป็นของเหลวขนาดไม่เกิน 10 ไมครอน
(micron) เกิดจากการที่ของเหลวได้รับแรงกดดันจนแตกเป็นอนุภาคเล็กๆ แขวนลอยอยู่ในอากาศ
เช่น ละอองที่เกิดจากไอกรดชนิดต่าง ๆ
4. ไอระเหยของสาร(Vapor) หมายถึง สารเคมีหลายชนิดทั้งที่เป็นของแข็งแของเหลว
ุ
เมื่ออยู่ในอณหภูมิและความกดดันปกติ สามารถเปลี่ยนสภาวะเป็นก๊าซได้ เช่น ไอของเบนซิน และ
เมื่อเพิ่มความกดดันหรือลดอุณหภูมิ ไอสารดังกล่าวจะกลับมาเป็นของเหลวหรือของแข็งเช่นเดิม
5. ก๊าซ(Gas) หมายถึง ของไหล(fluid) ซึ่งมีรูปร่างไม่แน่นอน ขึ้นอยู่กับภาชนะที่บรรจุ
สามารถเปลี่ยนเป็นของเหลว(liquid) หรือของแข็งได้เมื่อเปลี่ยนความกดดัน อุณหภูมิ เช่น ก๊าซหุง

ต้ม เมื่ออยู่ในภาชนะเป็นของเหลว เมื่อปล่อยสู่บรรยากาศเป็นก๊าซ
ี
ั
6 ควน(Smoke) หมายถึง อนุภาคเล็กที่มีความละเอยดสามารถลอยอยู่ในอากาศ
โดยทั่วไปจะมีขนาดเล็กกว่า 1ไมครอน (micron) ควันเกิดจากการเผาไหม้ที่ไม่สมบูรณ์ ของวัตถุที่
มีคาร์บอนเป็นองค์ประกอบ เช่น น้ ามัน ถ่านหิน เป็นต้น
ี
การเข้าสู่ร่างกายของสารเคม มี 3 ทาง คือ
1. โดยการหายใจเป็นทางที่สารเคมีเข้าสู่ร่างกายมากที่สุด สารเคมีที่ละลายได้จะดูดซึม
เข้าสู่กระแสเลือด บางชนิดละลายไม่ได้จะตกค้างในปอดก่อให้เกิดการระคายเคือง เช่น ฝุ่นทราย
ฝุ่นหิน ท าให้เกิดโรค Silicosis

2. โดยการกิน ส่วนมากมักไม่เจตนา จากสุขนิสัยไม่ดี เช่น กินอาหารขณะปฏิบัติงาน ไม่
ล้างมือก่อนกินอาหาร ฯ สารเคมีจะเข้าดูดซึมสู่ร่างกายทางนี้น้อยกว่าทางเดินหายใจ เนื่องจาก
สารเคมีบางชนิดถูกท าลายเมื่อมีสภาพเป็นกรดของน้ าย่อย หรือเจือจางเนื่องจากผสมกับอาหาร
ทั้งนี้ขึ้นกับชนิดและปริมาณของสารเคมีด้วย

ั
3. โดยดูดซึมผ่านผิวหนัง ผิวหนังคนเรามีชั้นไขมันเป็นเครื่องป้องกันอนตรายที่จะเข้าสู่
ร่างกาย แต่สารเคมีบางชนิดละลายในไขมัน เช่น พวกตัวท าละลาย(Solvents) ต่างๆ ซึ่งซึมเข้า
สู่กระแสโลหิตได้ หรือเข้าทางบาดแผล แต่บางชนิดท าอันตรายเฉพาะที่ เช่น แสบร้อน ผิวหนังบวม
อักเสบ ฯ การเข้าสู่ร่างกายทางผิวหนังนับว่าส าคัญรองจากทางเดินหายใจ

ี
การดูดซึมและการขจัดสารเคมในร่างกาย เมื่อสารเคมีเข้าสู่ร่างกายและดูดซึมเข้าสู่
กระแสโลหิต สารเคมีบางชนิดจะเข้าไปสะสมในไขกระดูก เช่น ตะกั่ว ส่วนสารปรอทจะไปสะสมที่
ไต ก๊าซคาร์บอนมอนนอกไซด์จับกับ ฮโมโกลบิน ท าให้ไม่สามารถจับออกซิเจนได้ ร่างกายจึงขาด
ี
ออกซิเจน หากสูดดมเข้าไปมากพออาจเสียชีวิตได้ การขับสารเคมีออกจากร่างกายหลายรูปแบบ

คือ
1) การหายใจออก ส่วนหนึ่งที่ยังไม่ถกดูดซม
ู
ึ
2) การถ่ายปัสสาวะ โดยไตขบเป็นของเสียออกมา
ั