Page 5 - 60 nam chu nghia & noi niem
P. 5
60 NĂM, CHỮ NGHĨA VÀ NỖI NIỀM LÊ TRÚC KHANH
VÙNG ĐẤT PHƯƠNG NAM
VÀ TINH THẦN
TÔN SƯ TRỌNG ĐẠO
1.
ăm 1558, Nguyễn Hoàng vào trấn đất Thuận Hoá, dinh phủ đặt
Ntại làng Ái Tử, thuộc huyện Đăng Xương, Quảng Trị ngày nay.
Theo chân ông, những người lưu dân Việt Nam đã có mặt trên một vùng
đất mới, đất của những dân tộc Chiêm Thành, Chân Lạp, Bồn Man, Lão
Qua, Phù Nam... đầy lạ lùng, kỳ bí mà càng tiến về Nam như đi vào thời
hồng hoang với rừng tràm rừng đước bạt ngàn, sơn lam chướng khí,
muỗi, mòng, đĩa vắt, “dưới sông sấu lội trên rừng cọp đua”.
Năm 1658 Hiền Vương Nguyễn Phước Tần tiếp nối quá trình chinh
phục và khai thác, sáp nhập vùng Mô Xoài (Bà Rịa - Biên Hoà) vào lãnh
thổ Việt Nam. Hai mươi năm sau (1679) các tôi thần nhà Minh vượt biển
Đông sang xin thần phục chúa Nguyễn và tiếp tục khai thác vùng Lộc
Dã (Đồng Nai) và Mỹ Tho. Năm 1695, thêm Mạc Cửu đến khai thác vùng
Rạch Giá - Hà Tiên. Như vậy, theo đà Nam tiến, từ năm 1757 vùng đất
về sau được gọi là “Nam kỳ lục tỉnh” đã hoàn toàn là một phần máu
thịt của đất nước Việt Nam. Vì đây là vùng đất mới, nên đối với lưu dân,
không phải là hưởng thụ, thụ động chờ thời vận mà phải là tích cực khẩn
hoang. Bằng chính nỗ lực tự thân, qua bao nhiêu năm tháng, người lưu
dân đã có thể an tâm với cuộc sống vật chất do mình tạo dựng “Ở Gia
Định, có khách đến nhà lần đầu tiên gia chủ dâng trầu cau, sau dâng
tiếp cơm bánh, tiếp đãi trọng hậu, không kể người thân sơ, quen lạ, tông
tích ở đâu, ắt đều thâu nạp khoản đãi, cho nên người đi chơi không cần
đem tiền gạo theo, mà lại có nhiều người trốn xâu, trốn thuế đi đến xứ
nầy ẩn núp, bởi vì có chỗ dung dưỡng vậy” (Trịnh Hoài Đức - Gia Định
Thành thông chí). Cũng trong quyển nầy ở tập Hạ, Trịnh Hoài Đức còn
chép “Đất Gia Định nhiều sông, kinh, cù lao, bãi cát nên trong 10 người
8
